ئا: كورده‌وان محه‌مه‌د سه‌عید
ئاسایشی وزە بۆ هەر وڵاتێك هیچی لە ئاسایشی گشتی و ئاسایشی خۆراك كەمتر نییە، چونكە لە لایەك بە واتای دابینكردنی وزەی پێویستی وەك سووتەمەنی بە هەموو جۆرەكانییەوە، لەگەڵ وزەی كارەبا دێت و لە لایەكی دیكەشەوە بە واتای پاراستنی وزە و رێگرتن لە بەفیڕۆچوون دێت، لایەنی یەكەمی ئاسایشی وزە راستەوخۆ پەیوەندیی بە ژیانی رۆژانەی خەڵكەوە هەیە و لایەنی دووەمیش دەچێتە چوارچێوەی سوڕی ئابوورییەوە، بە تایبەتیش بۆ ئەو وڵاتانەی كە سووتەمەنی، یان نەوت و بەرهەمەكانی بەشێكی سەرەكی لە داهات پێكدەهێنن.
عیراق پشت بە نەوت دەبەستێ.
عیراق بەهۆی دیاردەی دزینی نەوت و ئاودیوكردنییەوە، جگە لەوەی پارەیەكی زۆر لە دەست دەدات، تێكەڵبوونی پارەی بەقاچاخبردنی نەوتیش لەگەڵ پارەی بازاڕ، دەبێتە هۆی هەڵاوسانی نرخی شمەك
ساڵانێكە عیراق بە دەست دیاردەی دزینی نەوتەوە دەناڵێنێت و چارەسەر و كۆتاییهێنان بە دیاردەكەش هەروا ئاسان نییە، لانیكە تا كۆتایی 2024یش نەیتوانیبوو كۆنترۆڵی بكات، بۆ وڵاتێكی وەكو عیراقیش كە ئابوورییەكەی بە رێژەی %95 پشت بە داهاتی نەوت ببەستێ، دیاردەی دزینی نەوت لە بیرە نەوتەكان وەكو ئەوەیە وایە دیواری ئابووریی كونی تێبووبێت، بەو واتایەی ساڵانە زیانێكی گەورە بەر ئابوورییەكەی دەكەوێت.
16ی ئەم مانگە بەڕێوەبەرایەتیی پۆلیسی وزەی عیراق لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند: توانیویانە دزینی نەوت لە سەرجەم كێڵگە و دامەزراوە نەوتییەكان بە رێژەی %100 كۆنترۆڵ بكەن، ئەویش لە رێگەی بەكارهێنانی میكانیزم و ئامێری پێشكەوتووەوە، وەك كامێرای تایبەت بە وێنەگرتن لە تاریكیدا و ئامێری هەستەوەر، لەگەڵ زیادكردن و توندكردنی گەشتی پاسەوانی. بەیاننامەكەی پۆلیسی وزە جەخت لەسەر ئەوەش دەكاتەوە، كە گرتنەبەری ئەم رێوشوێنانە بۆتە هۆی كەمبوونەوەی دیاردەی ئاودیوكردنی نەوتیش لە سنوورەكانەوە بە رێژەی %98 و ئەوەش دەستكەوتێكی بێوێنەیە بۆ عیراق.
دەستگیركردنی تۆمەتبارەكان
عیراق، لە چوارچێوەی هەوڵەكانیدا بۆ رێگرییكردن لە دزینی نەوت، لە رێگەی دانانی كەمین و زیادكردنی گەشتە پاسەوانییەكانەوە لە سەرەتای ئەم ساڵەوە تا ئێستا 450 كەسی دەستگیر كردووە بە تۆمەتی دزین و ئاودیوكردنی نەوت و 200 تەنكەری تایبەت بە گواستنەوەی نەوتیش دەستیان بەسەردا گیراوە و چەند وێستگەیەكی سووتەمەنیش كە مۆڵەتی یاساییان نەبووە داخراون.
جگە لەوەش عیراق بۆ مسۆگەركردنی ئاسایشی وزە، جموجۆڵی دیپلۆماسیی دەستپێكردووە و لەو رێگەیەوە هەوڵدەدات لەگەڵ وڵاتانی ناوچەكەدا، بە تایبەتیش ئێران، هەماهەنگیی بكات بۆ رێگرتن لە ئاودیوكردنی نەوتی عیراق، لە ئەنجامی ئەو هەوڵە دیپلۆماسییانەدا توانیویەتی ناردنی نەوت لە هەرێمی كوردستانەوە بۆ ئێران و توركیا و سوریا رابگرێت، كە پێشتر رۆژانە نزیكەی 200 هەزار بەرمیل نەوت لە هەرێمی كوردستانەوە بە تەنكەر دەنێردرا بۆ ئەو وڵاتانە و هەرزانفرۆش دەكرا.
زیانە ئابوورییەكان
پسپۆڕانی ئابووری پێیان وایە، دزینی نەوتی عیراق و ئاودیوكردنی، كە ئێستا عیراق هەوڵی جددی دەگات بۆ بنبڕكردنی، زیانی گەورە لە ئابووریی وڵات دەدات و وەكو ئەوە وایە دیواری ئابووریی وڵاتەكە كونی تێبووبێت، چونكە جگە لەوەی عیراق بەهۆی ئەو دیاردەیەوە مانگانە سەدان ملیۆن دۆلار لە دەست دەدات، تێكەڵبوونی پارەی بەقاچاخبردنی نەوت لەگەڵ پارەی بازاڕ، دەبێتە هۆی هەڵاوسانی نرخی شمەك.
سەرچاوە: پرۆجێكت سەندیكەیت - پێگەی ئەلتاقە
