تازی گولی
رەوشەنبیر و رەوشەنبیریەت لدەف مە كینە و ئایا ئەم دشێین بێژینە هەر كەسەكی رەوشەنبیر؟ پرانیا جاران دبێژنە وی كەسی ئەڤێ دانوستاندنێ بدەست خو ڤەدبەت رەوشەنبیر، ب وێ رامانێ كو ڤی كەسی پێزانینێن باش یێن لدەف هەین و ژلایێ سیاسی و كەلتووری و ھزریڤە یێ چالاك و ئاڤایە، لێ پرسیار ئەڤەیە، ئایا ئەڤ كەسێن هەنێ رەوشەنبیرن؟ هزرمەند و توێژەرێن ڕۆژئاڤا ل دوسەد ساڵێن بووری، نەشیاینە تێگەهشتنەكا هەڤپشك بۆ ڕامانا رەوشەنبیریێ دەستنیشان بكەن. هەروەسا دیتنەكا هەڤپشك نینە كو ئەركێ رەوشەنبیری د كۆمەڵگەهێدا دێ چ بیت یان كی دێ ئێتە هژمارتن ب ڕەوشەنبیر؟! ئەو كەسێن حەزا ڤان بابەتان هەی، لسەر بنەمایێ پێكهاتا جڤاكی و هیڤیێن خۆ وێنەیەك یێ بۆ كێشای. پێناسا هەر كەسەكی هەتا ڕاددیەكی گەلەك ڕەنگڤەدانا حوكمێن بابەتێ وی كەسی بخونە.
ئەگەر ب كورتی سەحكەینە سەرچاڤێ ئیتیمۆلۆژیا تێگەهێ رەوشەنبیریێ. دێ بینین كو پەیڤەكا لاتینی یە و د فەرهەنگێدا ب ڕامانا عەقل، تێگەهشتن، هاتیە پێناسەكرن. ئەڤە هەر د زمانێ (intellectual)ئینگلیزی ژیدا ب هەمان ڕامان دهێتە هژمارتن. هەروەسا د زمانێ فڕەنسی دا، ئەڤ پێناسێن ل خوارێ بۆ (رەوشەنبیر) د فەرهەنگێدا یێن پێ هاتینەدان، ئەو ژی: رەوشەنبیر(كەس)، كو پەروەردەیا خۆ یا تایبەت دلقێن جیاوازێن زانستی و تەكنولۆژی و رەوشەنبیری... ھتد وەرگرتینە و یان كو مەشقەكا هزری یە.
لڤێرە پرسیار، ئەگەر كەلتوور هەمی تشت بیت، كو مرۆڤ ل دژی سروشتی دروست دكەت، چ مرۆڤ دڤێ جیهانێ دا نینن كو كەلتووری نەبن؟ ژبەر هندێ ئەڤ پێناسە یا شاشە. دەربارەی پەیڤا خویندەوار، دێ ڤێ پرسیارێ كەین، ئایا ل كیڤە خواندیە؟ هەتا چ قوناغ خواندیە؟ چ خواندیە؟ ئەڤ پەیڤە دوو چەقە. پەیڤا خویندەوار پتر ل دەڤەرێن گوندنیشین ب ڕامانا خواندەڤان دئێتە بكارئینان. هەروەكی ل سەری مە ئاماژە پێدای، پەیڤا رەوشەنبیر ڕامانا رەوشەنبیر نینە. ب بووچوونا من دبێژنە وی كەسی رەوشەنبیر، كو ب كووری حەزا بژاردەیان هەبیت، كو پێدڤی ب زانیاری و ئەزموونێن هەمەلایەن هەیە. كەسەك كو پیشەیا وی بەرهەمئینان یان بەلاڤكرنا هزر و زانیاریایە، ب پێچەوانەی گرۆپێن پیشەیێن دی كو كەل و پەل و خزمەتگوزاریان بەرهەم دئینن (ئەكادیمیست، زانا، و... هتد).
