کەلتور دیاردەیەکی رۆشنبیری و مۆڕاڵی هاوبەشی مرۆییە و کەنارپێگرتنی یان گۆشەگیرکردنی لەبازنەیەکی داخراوی نەتەوەیی یان نیشتمانی یان تەنانەت پێکهاتەیی کۆمەڵایەتی، سیاسی، ناوچەیی و جڤاکیدا خۆکوژییەکە زەینی و زەمەنی، ترس ئەوەیە کەلتورێکمان هەبێ نەتوانێ لە وێستگەیەکدا بمانگەیەنەتەوە بە یەکتری.
ترس لە کرانەوەی کۆمەڵگە
ترس لەبەریەککەوتنی کەلتورە جیاکان جگە لەوەی هیچ بنەمایەکی حەقیقی و واقیعبینانەی مرۆیی نییە، ترسە لە کرانەوەی کۆمەڵگە بە رووی خۆی و بە رووی دەرەوەی خۆیدا، جیاوازییە کەلتورییەکان نابێت ئێمە لەیەکتر جیا بکەنەوە، چونکە بەریەککەوتن و هەمەجۆری کەلتوری، هێزێکی گەورە و زیاتری کۆمەڵایەتی بەدوای خۆیدا دەهێنێت کە دەتوانێت دواجار هەموان لە سایە و لە ناویدا ئارام ئاسوودەتر بژین، دیالۆگی کەلتورەکان ژیانێکی فرەڕەنگی شایستەتر بە هەبوون و دونیابینییەکی باڵاترمان دەداتێ.
ئەمڕۆ پێکەوە ژیانی کۆمەڵایەتی یان پێکەوە کارکردنی سیاسی و پێکەوە بەرهەمهێنانەوەی رۆشنبیری و ئەدەبی و هونەری، لە ژیانی جڤاکی ئێمەدا بوون بە پێویستییەکی حەتمی، ئەوەی داگیرکاریی رژێمە ستەمکارەکان نەیانتوانی لە کەلتوری ئێمەدا بیچێنن و واتای پێ ببەخشنن، سیاسەتی پەرتکە و زاڵبەی تاریک و تەریک لەخۆدا خەریکە کوردەواری و کۆمەڵگەکەمان بەیەکجاری پەرت و پەرێشان دەکات.
دەستبەردار بوونی بنەما کەلتورییەکان
مرۆڤ یان هەر نەتەوە و گەلێک، کاتێک بێخەم و بێباک دەستبەرداری بنەما کەلتورییەکانی خۆی و بەها فەرهەنگییەکانی خۆی و هەمەڕەنگ بوونە کەلتورییەکانی دەبێت، بیەوێ یان نا خۆی و کەلتورەکەی و شارستانییەتەکەیشی مراندووە و مردووە، بە مانا و بە واتاکردنەوەی کەلتوری و هەڵێنجانەوەی لە دیدگە فراوانەکاندا بێگومان کارێکی هەروا سادە نییە، پێویستی بە هێز و ئیرادەی هاتنە دەرەوە لە کەوڵە کۆن و پەتییە کۆمەڵایەتی و سیاسی و ئایدیۆلۆژییەکان هەیە، ئەرکمانە ئیدی بۆی لە لێدانەوەی قەوانە کۆنەکە بچنە دەرەوە.
(رانیە) ی دەروازەی راپەڕین و پایتەختی ئازادی، شاری کەلتورە جیاوازەکانیشە، فیستیڤاڵە ساڵانەییەکەی "کەلتورە جیاوازەکان" سنوورە ناوچەیی و کوردستانی و ئیقلیمییەکانی بەرەو بە نێودەوڵەتی بوون بڕیوە، ئەمە پاشخانێکی گرنگە، ئەمە شایەنی ئەوەیە بە یەکەوە ئەم نەریتە زیاتر گەشەی پێبدرێت.
گەشەپێدانی کەلتور لە رانیە
کردنەوەی "ماڵی کەلتوری و کەلەپوری رانیە'" کە گونجاوترە ناوەکەی بکرێتە" ماڵی کەلتورە جیاوازەکان"، بە هەوڵی مەڵبەندی 24ی راپەڕینی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و هەریەک لە قائیمقامییەتی قەزای رانیە و ئیدارەی ناوچەکە بەگشتی و لەگەڵیاندا چالاکوانان و پەرۆشانی بواری گەشەپێدانی کەلتوری شارەکە و دەڤەرەکە، ئەم سەکۆیە پتەوتر و گەشەکردو تر دەکات، با هەموان بە جیاوازی و جیابینییەکانمانەوە لە دەوری پەرەپێدانی ئەم پڕۆژە نوێیە کەلتورییە کۆببینەوە و "سەرای رانیە" بکەینە چەقی گۆڕانکارییەکی نوێتر لە ژیانی جڤاکیماندا.
مەڵبەندی 24ی راپەڕینی یەکێتی، چۆن تەواوی تواناکانی لەپێناوی چەسپاندنی پڕۆژەکە و دیاریکردنی هەریەک لەبیناکانی "سەرای رانیە" و "ماڵی کۆنی حاکمی رانیە" دا تەرخانکرد، ئاوا و زیاتریش بێگومان بەبێ هیچ جۆرە بەرژەوەندییەکی تایبەت و تەسکی حزبی، بۆ نۆژەنکردنەوەی بیناکان لەسەر فۆڕم و نۆرمە کەلتورییەکانی خۆیان و بۆ هەر کات و لەهەر کوێ پێویست بکات درێخی لە پشتیوانیکردنی ناوەندەکە ناکات و ئەوەی ئامانجییەتی گەشەپێدانی کەلتورییە لە ناوچەکەدا کە بەزەرورەتێکی ژیانی و ژیاری دەزانێ.
لێرەوە ئەرک ئەرکی ئیدارەی ناوچەکەیە، سازاندنی زەمان و زەمینەی باشتر بۆ گەشەپێدانی فەرهەنگی لە دەڤەرەکەدا بکاتە ئامانج، ئەرک ئەرکی رۆشنبیران، نووسەران، هونەرمەندان، بەتایبەتی و تەواوی چین و توێژە جیاکانە، باوەش بەیەکدا بکەن و رێگە نەدەن جیاوازی و جیابینییە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان درزێک بۆ هاتنە ناوەوەی هزری جیاکاریخواز و هەڵاوێردی کۆمەڵایەتی و سیاسی یان توندوتیژی رەگەزی و تاریک بهێلێتەوە.
