ئیدریس جەبار
زۆرێك لە سیاسییەكانی عیراق، گەواهی بۆ ئەو راستییە دەدەن و نایشارنەوە كە دوورکەوتنەوەی سەرۆك مام جەلال چ بۆشایی و كەلێنێكی دروستكرد
پرۆسەی سیاسیی عیراق كە لە دوای ساڵی 2003 وە دەستپێدەكات، یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان، كاراكتەری سەرەكیی هێنانەكایەی بووە و رۆڵی سەرەکی هەبووە لە دروستكردنی ئەو ئەزموونە كە لە ئەنجومەنی حوكم و هەڵبژاردن و دروستكردنی ئەنجومەنی نوێنەرانەوە دەستپێدەكات تا دەگاتە پێكهێنانی حكومەتی فیدراڵی و لەوێوە بۆ نووسینەوەی دەستووری هەمیشەیی و گەڕانەوەی عیراق بۆ نێو كایە ئیقلیمی و نێودەوڵەتییەكەی.
«هەوێنی دروستبوونی پرۆسەی سیاسی لە عیراقی نوێی پاش دیكتاتۆری، ی.ن.ك سەرەكیترین كاراكتەریەتی، چونكە لەسەر دەستی سەرۆك مام جەلال و بەشێك لە هاوخەباتەكانی لە ئۆپۆزسیۆنی پێشووی عیراق، ئەمریكا و هاوپەیمانە خۆرئاواییەكان گەیشتنە ئەو بڕوایەی كە رووخاندنی رژێمی بەعس و دامەزراندنی سیستمێكی سیاسی نوێ بۆتە پێویستییەكی حەتمی.
یەكێتی لەگەڵ هێزە كاریگەرە ئۆپۆزسیۆنەكانی عیراق، بەردی بناغەی سیستمی سیاسیی نوێیان دانا و پێكەوە رووبەڕووی ئاشووبی تایەفەگەریی و بەهێزترین تەوژمی تیرۆریستی بوونەوە كە لە سەرەتاوە بە گروپی قاعیدە دەستیپێکرد و پاشان داعشی بەدوادا هات.
سیاسەتی نوێی عیراق و نەخشەڕێی پێكهاتنەوەی نیشتمانی و دەربازبوون لەو كێشە و تەنگەژانەی لە دوای ساڵی 2005ەوە دروستبوون، لەسەر دەستی سەرۆك مام جەلال و کەسایەتییە سیاسییەکانی دیکە چارەسەركران و زۆرێك لەو مەترسییانە رەوێنرانەوە كە خەریكبوون عیراقیان بەرەو هەڵدێر دەبرد و جارێكی تر وڵاتەكەیان نغرۆی تاریكی دەكردەوە.
عیراق بەهێز و گوڕێكی جیاواز و بە سیمایەكی ترەوە گەڕایەوە ناو گۆڕپانی سیاسیی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی.
ی.ن.ك، لەم قۆناغە نوێیەی عیراقدا، هاوشێوەی سەردەمی ئۆپۆزسیۆنبوون و خەباتی چەكداریی دژبە دیكتاتۆری، هەوڵ و تواناكانی بۆ بەرەوپێشبردنی ئەزموونی نوێ خستەگەڕ.
کاریگەریی سەرۆک مام جەلال
سەرۆك مام جەلال پۆستی سەرۆك كۆماریی لە پۆستێكی تەشریفاتییەوە كرد بە پۆستێكی كاریگەر و زۆربەی سیاسییەكانیش لەكاتی دروستبوونی ناكۆكی و كێشەكاندا دەگەڕانەوە بۆ لای ئەو، چونكە دەیانزانی لەڕێگەی مامەوە پێكدێن و كێشەكانیان چارەسەر دەبێت.
زۆرێك لە سیاسییەكانی عیراق، گەواهی بۆ ئەو راستییە دەدەن و نایشارنەوە كە دوورکەوتنەوەی سەرۆك مام جەلال چ بۆشایی و كەلێنێكی دروستكرد.
مێژووی سیاسی ی.ن.ک لەسەر ئاستی كوردستان و عیراق، ئەوە دەردەخات كە یەكێتی بەردەوام لەگەڵ چارەسەر و لە هەوڵی ئاشتی و پێكهاتندا بووە، نەبۆتە لایەنێك بۆ كێشە و ململانێ، ئەگەر بەزۆر پەلكێش نەكرابێت، لەگەڵ ئەوەشدا دەستپێشخەربووە بۆ دیالۆگ و ساڕێژكردنی برینەكان، لەو پێناوەشدا زۆرجار سازشی لە مافەكانی خۆی كردووە لەپێناوی مافی گشتیدا.
وەك درێژەدانیش بە رێبازەكەی سەرۆك مام جەلال، ئێستا یەكێتی بە هەمان نەفەسەوە سیاسەت دەكات و هەوڵ بۆ كاری پێكەوەیی و وەلاخستنی جیاوازییەكان و دۆزینەوەی خاڵە هاوبەشەكان دەدات، دوایین بەرهەمی ئەو هەوڵانەش كۆتاییهێنان بوو بە چەقبەستوویی سیاسی لە عیراق كە چەندین مانگ درێژەی كێشا، بەجۆرێك رەوشی سیاسیی گەیاندبووە بنبەست.
یەكێتی لەگەڵ هاوبەشە سیاسییەكانی، هاوكار بوو بۆ پێكهێنانی هاوپەیمانیی ئیدارەی دەوڵەت كە دواتر حكومەتی پێكهێنا و پرۆسەی سیاسیی لە رۆخی هەڵدێران دوورخستەوە و عیراقی خستەوە سەر رێڕەوە دروستەكەی، ئەم هەنگاوەش گوزارشت لە رێكردن لەسەر هەمان رێبازی سەرۆك مام جەلال و درێژەدان بەو كاروانە دەكات كە لەسەر بنەمای دانایی و دووربینی و سەلیقەیەكی سیاسی پێگەیشتوو، دامەزراوە.
