زۆرێک لە حزب و کەسایەتییە سیاسییەکانی سەردەمی ئۆپۆزسیۆنی عیراق دژ بە رژێمی بەعس، لەو بەڵێن و بۆچوونانە پاشگەزبوونەتەوە کە پێشتر لەبەرامبەر کورد و چۆنێتیی چارەسەری کێشەکانی لەگەڵ بەغدا هەیان بووە.
ئەوان پێیان وانەبوو دەبێت کورد هەرێمێکی خۆی هەبێت و سیستمی فیدراڵی بچەسپێت، دیسان پێیان باش نەبوو کە لە دەستووردا هەندێک شت سەبارەت بە کورد بنووسرێت، هەر لەو کاتەوە لە هەوڵی ئەوەدان کە هەم دەستوور هەموار بکرێتەوە و مافەکانی هەرێم و ئیدارەدانی خۆی کەمبکرێتەوە و سنووردار بکرێت، هەمیش پشت بکەنە هەرێم و لێگەڕێن دەستە دەرەکییەکان چۆنیان دەوێت ئاوا بکەن تا لەبەریەک هەڵوەشێت.
سەیر لەوەدایە کە دێنە سەر باسی یەکێتیی خاکی عیراق، بە دەمارگیرییەوە باس لە پاراستنی دەکەن و لە بستێکی خۆش نابن لێی بکرێتەوە، کەچی ئەوەی بەرامبەر هەرێم دەکرێت لە بۆردومانکردنی و دەستی تیرۆر و خوڵقاندنی ئاژاوە و ناسەقامگیریی، ئەوان لێی بێدەنگن چ وەک سەرکردە سیاسییەکانی حزبەکانی بەشدار لە حکومڕانیدا لە بەغدا، چ وەک هەڵوێستیی رەسمیی جددی حکومەتی فیدراڵی.
ئابڵووقەی فڕۆکەخانەی سلێمانی دەدەن
تورکیا ئابڵووقەی خستۆتە سەر فڕۆکەخانەی سلێمانی و گەشتەکانی کۆمپانیا تورکییەکانی راگرتووە، هەرچی تۆمەتیشە کە دەیداتە پاڵ سلێمانی و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان دوورە لە راستییەوە و تەنها بۆ رازی کردنی پ.د.ک و پەرەپێدانی فڕۆکەخانەی هەولێرە، چونکە هەموو ئەو گەشتانەی کە بۆ سلێمانی راگیراون، خراونەتە سەر فرۆکەخانەی هەولێر.
حکومەتی عیراق هیچ هەڵوێستێکی یەکلاکەرەوەی نییە بۆ ئەم سەپاندنی سزایە کە هەر شەش مانگ جارێک نوێ دەکرێتەوە، لیژنە ئەمنییەکانی سەر بە وەزارەتی ناوخۆی عیراقیش چەند جارێک هاتوون و لێکۆڵینەوە و پشکنینیان کردووە بۆ فڕۆکەخانەکە و راپۆرتی خۆیان واداوە کە ئەم فڕۆکەخانەیە بە نایاسایی بەکارناهێنرێت و تەنها بۆ گەشتیاری و گواستنەوەی مەدەنییە.
دەبوو حکومەتی فیدراڵ بە دوو شێوە چارەسەری ئەمە بکات، یەکەم بە رەسمی و جدی داوا لە حکومەتی تورکیا بکات ئەم ئابڵووقەیە هەڵبگرن و پێیان بڵێن کە سلێمانی بەشێکە لەناو خاکی عیراقی فیدراڵی و ئەوان ناتوانن بە جیا سزای شارێک بدەن، دووەمیان دەبێت ئەڵتەرناتیڤێک بدۆزنەوە بۆ نەوەستانی جووڵەی بازرگانی و گەشتیاریی و ئاسانکردنی گەشتەکانی فڕۆکەخانەی سلێمانی، ئەویش بە بەکارهێنانی هێڵی ئاسمانیی عیراقی لە ئەوروپا و جیهانی دەرەوە بۆ بەغدا و لەوێشەوە بۆ سلێمانی، واتا بەکارهێنانی فڕۆکەخانەی بەغدا وەک ترانزێت و دواتر بۆ سلێمانی، چونکە ئەوانەی لە ئەوروپاوە دەیانەوێت گەشت بکەن بۆ سلێمانی، ناچار دەبن ئەگەر بە هێڵی تورکی بێن، بچنە هەولێر، ئەگەر نا هێڵەکانی قەتەرییە و رۆیال ئوردن بەکاردێنن کە راستەوخۆ بە ترانزێتی عەمان و دەوحەدا دەیانهێنێتە سلێمانی، ئەمەش هەم گرانە و هەمیش کاتی زۆر دەبات. جا لێرەوە دەبێت سەرۆکی حکومەتی فیدراڵی خۆی بەدواداچوون بکات و چارەسەری ئەمە بدۆزێتەوە.
کوا پەکەکە ئەو قورساییە گەورەیەی هەیە لە هەرێمی کوردستان کە تەنگی بە حکومەتی ئەنقەرە هەڵچنیبێت و وایلێبکات بە سوپا و هێزی تایبەتەوە بێتە ناو خاکی هەرێمێکی سەر بە عیراقی فیدراڵەوە؟
خاکی هەرێم داگیر دەکرێت
بەبەرچاوی حکومەتی فیدراڵەوە سوپای تورکیا لەناو خاکی هەرێمدا هەیە و چەندین ساڵە دەیان بنە و بارەگایان لە ناوچەکانی سەر بە پارێزگای دهۆک دامەزراندووە، دەستوەردان لە سیاسەتی عیراق و هەرێم دەکات، رێگریی دەکات لە کارکردن بە ئەنجامی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکان و دیاریکردنی وادەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان، هۆشداریی دەداتە حکومەتی عیراق سەبارەت بە پەکەکە، هەڕەشەی سەپاندنی سزا و گرتنەوەی ئاو دەکات، و هتد.
کەچی حکومەتی فیدراڵ، لەکاتێکدا داوای خستنەڕووی داهاتی خاڵە سنوورییەکان و داهاتەکانی دیکەی ناوخۆیی و هەناردەکردنی نەوت و لیستی ناوی هەرکەسێک کە مووچە وەردەگرێت و سەرپەرشتیی هەڵبژاردن دەکات و پەرلەمان سڕ دەکات و زۆرشتی تر، بەڵام لە پێشێلکارییەکانی تورکیا بەرامبەر بە هەرێم بە تایبەتی سلێمانی، بێدەنگە یان بە پێی پێویست نییە.
پێدەچێت هەڵوێستی وەزیری دەرەوەی عیراق(کە دەبێت لە رێیەوە ئەم کێشانە یەکلایی بکرێتەوە) مەیال بێت بەلای سیاسەتی حزبەکەیدا و دەست بۆ ئەو خاڵانە نەبات لەگەڵ تورکیا، بۆیە پێویستە ئەنجوومەنی وەزیران و سەرۆکەکەی، لە زووترین کاتدا هەڵوێستیان هەبێت بەرامبەر هاتنە ناوەوەی سوپا و هێزە چەکدارەکانی دیکەی سەر بەوان و داوای کشانەوەیان بکەن لە زووترین ماوەدا و هاتنیان بە تەجاوز دابنێن و ئەگەر پێویستیشی کرد بێ دواکەوتن سکاڵا لای ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی تۆمار بکەن، دەنا ئەگەر کار لە کار بترازێت و ئەوان جێپێی خۆیان جێگیر بکەن، ئەوا کار دەگاتە بەکارهێنانی هێز بۆ دەرکردنیان، یان دەبێت بە پاڕانەوە و پەنابردنە بەر وڵاتانی زلهێز دەریان بکەن، وەک ئەوەی کە لە سوریا حکومەت گیری خواردووە بە دەستیانەوە و نازانێت چۆن خاکی داگیرکراوی سوریایان پێ چۆڵ بکات کە خۆی لە عەفرین و شارەکانی دیکەدا دەبینێتەوە.
کە داگیریان کرد، بەئاسانی لێی دەرناچن
ئەمڕۆ ئەوان بە بیانووی راوەدوونانی پەکەکە دێنە هەرێم، بەڵام لەراستیدا بۆ ئەوە نییە و مەرامی دیکەیان هەیە کە لە چاوچنۆکیی کۆنیانەوە دێت بۆ دەستگرتن بەسەر موسڵ و کەرکوکدا، ئەگەرنا کوا پەکەکە ئەو قورساییە گەورەیەی هەیە لە هەرێمی کوردستان کە تەنگی بە حکومەتی ئەنقەرە هەڵچنیبێت و وایلێبکات بە سوپا و هێزی تایبەتەوە بێتە ناو خاکی هەرێمێکی سەر بە عیراقی فیدراڵەوە؟
پێویستە هەموو ئەو لایەن و کەسایەتییە سیاسییانەی دەم لە پاراستنی یەک پارچەیی خاکی عیراق دەکوتن، بێنە سەرخەت و نیشتمان پەرستییەکەیان بخەنە گەڕ بۆ رێگریی لە تورکیا و داگیرکردنی خاکی ئەم وڵاتە، چونکە ئەمە راستییە، هەرێمی کوردستان کە سەر بە عیراقی فیدراڵە توانای رێگرییکردنی لە سوپای تورکیا نییە، ئەوە حکومەتی فیدراڵ و سوپای عیراقە دەتوانێت ئەم کارە بکات، لەرێگەی سەپاندنییەوە بەسەر حکومەتی هەرێمدا کە نابێت رازیبن و هاوکاربن لە هاتنی تورکیا بۆ ناو خاکی هەرێم.
پێویستە هێڵی ئاسمانیی عیراق، گەشتە نێودەوڵەتییەکان بۆ سلێمانی رێکبخات
