دوێنێ چوارشەممە رێکەوتی 19/3/2025، لە هۆڵی تەلاری هونەر لە سلێمانی کۆنفرانسی ئامادەکاریی بۆ دووەمین دیداری گشتیی یەکێتی بۆ هەڤاڵانی سنووری مەڵبەندەکانی سلێمانی و چەمچەماڵ بەڕێوەچوو، هەڤاڵ زیاد جەبار لێپرسراوی مەڵبەندی رێکخستنی سلێمانی وتاری هەردوو مەڵبەندەکەی پیشکەش کرد کە ئەمەی خوارەوە دەقەکەیەتی:
سەرۆك مام جەلال و هەڤاڵەكانی، یەكێتیی نیشتمانیی كوردستانیان بۆ زیاتر لە ئامانجێك دامەزراند، بۆ ئەوكات ئامانجی سەرەكی رزگاركردنی كوردستان و رووخاندنی دەسەڵاتی رژێمی بەعس بوو، پاشان رابەرایەتیی گەلی كوردستانیان كرد بۆ گەیشتن بە كەناری ئارامی، بۆ ئەم مەبەستەش، یەكێتی دروستبوو، شۆڕشی نوێ هەڵگیرسا و خەباتمان كرد و (27) هەزار شەهیدمان بەخشی.
لە هەرە رۆژگارە سەختەكاندا توانیمان رابەرایەتیی قۆناغێكی دژوار بكەین، راپەڕینمان بەرپاكرد و حوكمی بەعسمان لە كوردستان دەركرد. هەڵبژاردن و خەباتی پەرلەمانیمان داهێنا و دامەزراوەی حوكمڕانیشمان دامەزراند.
ئەم خەباتە بەردەوام بوو تا لەناوچوونی یەكجاریی رژێمی بەعس لە2003 و چەسپاندنی فیدراڵی و مافەكانی تری كورد لە دەستووری نوێی عیراقدا. یەكێتی خەباتی دژی رژێمێك كرد، كە هەر خوا و تێكۆشەرانی یەكێتی دەزانن چەندە رژێمێكی دڕندە و فاشیست بوو.
ئێستاش ئەم یەكێتییە بە سەرۆكایەتیی بافڵ جەلال تاڵەبانی لە توانایدایە دەرفەت لەدوای دەرفەت بڕەخسێنێت، بەهەمان رۆحییەتی سەردەمی شاخ و راپەڕینەوە، رابەرایەتی قۆناغی نوێی ئەمڕۆ بكات و رێنیشاندەر و باشترین نوای كورد و ئەو پێكهاتانەش بێت كە لەم كوردستانەدا پێكەوەدەژین.
ئەمڕۆ تەكنۆلۆژیا بەخێراییەكی زۆرەوە گەشە دەكات، زانستی كۆمپیوتەر ژیریی دەستكردی هێناوەتە ناو سیستمی حوكمڕانیی وڵاتانەوە، ئەمەش گۆڕانكاریی جەوهەری لە هاوكێشەی هێز و جۆری شەڕ و ململانێی ئابووری و تەنانەت ژیانی كۆمەڵگەكانیشدا دروستكردووە.
ئەركی سەرەكیی دووەمین دیداری یەكێتی، رەچاوكردنی ئەم گۆڕانكارییە خێرایانەیە، بەتایبەتی كە ئێستا چەقی گۆڕانكارییەكان خۆرهەڵاتی ناوەڕاستی گرتووەتەوە و هەندێك هێز پووكاونەتەوە و ژمارەیەك هێزی نوێ دەركەوتوون، پێویستە دیدگا و ستراتیژی نوێ و هاوچەرخ بگرینەبەر كە لەگەڵ فیكر و فەلسەفەی یەكێتیدا كۆك و تەبابێت و رۆڵی گرنگ لە گۆڕینی ستراتیژی یەكێتیدا دروست بكات و ببێتە سەكۆی گفتوگۆكان و وەڵامی پرسیارە نوێیەكان بداتەوە و چارەسەر بۆ كێشە و قەیرانەكان بخاتەڕوو.
ئەمڕۆ مەڵبەندەکانی سلێمانی و چەمچەماڵ، میوانداریی دووەمین دیداری یەكێتی دەكەن، دووەمین دیدار، ئەو دەرفەتە بە هەموو یەكێتییەكان دەدات، گفتوگۆ لەسەر شوناسی یەكێتی و فەلسەفەی حوكمڕانی بكەن، وێستگەیەكیشە بۆ وەرچەرخان و كردنەوەی دەرگای نوێ و كۆكردنەوەی هەمووان لە دەوری فیكری سیاسیی یەكێتی.
پێویستە تێكۆشەران و كادرانی حزب، رووناكبیران، ئەكادیمیستان، ژنان، گەنجان و لاوان رەخنە و پێشنیازەكانمان یەكبخەین و بیكەینە پڕۆژەی هاوبەش و سیاسەتی داهاتووی حزبی لەسەر بنیات بنێین.
ئەم شارە كۆمەڵێك خەسڵەتی تایبەتی هەیە، وێرای ئەوەی یاخیترین و شۆڕشگێڕترین شارە، هاوكات پایتەختی رۆشنبیریی هەرێمی كوردستانیشە.
سنووری مەڵبەندی سلێمانی لەڕووی كارگێڕییەوە پێكهاتووە لە (7) قەزا و (11) ناحیە و (755) شارۆچكە و گوند:
1. ژمارەی دانیشتوانی (1,011,541) كەسە
2.ژمارەی دەنگدەرانی (534,572) دەنگدەرە.
لە هەڵبژاردنی رابردووی پەرلەمانی كوردستاندا وەک یەکێتی (113,595) دەنگمان بەدەستهێناوە.
لەم سنوورە بەرفراوانەدا، مەڵبەندی سلێمانی (25) كۆمیتەی رێكخستنی هەیە كە دابەشبوون بەسەر ئەو نەخشە كارگێڕییەدا.
ئەم شارە یەكەم وێستگەی كار و خەبات و جێژوانی سەدان شاعیر و سیاسەتمەدار و رووناكبیر و هونەرمەند و تێكۆشەر و كەسایەتیی دانسقەیە كە رۆڵیان لە دروستكردنی ئەدەبی هاوچەرخی كوردی و بزووتنەوەی كوردایەتیدا هەبووە، هەمووشیان پێكەوە مۆزایك و شانۆیەكی نایابیان خوڵقاندووە.
*یەكەمەكان لە مێژووی ئەم شارەدا زۆرن و لەژمارە نایەن، یەكەم چاپخانە و یەكەم رۆژنامەی ناوخۆیی كوردی و یەكەم خوێندنگەی كچان، دووجار یەكەم رێكخراوی ژنان، یەكەم زانكۆ و یەكەم یەكێتیی نووسەرانی كورد و یەكەم هەڵبژاردنی شارەوانی و بەرزترین ئاستی زانكۆكانی هەرێم و بەهێزترین ئاستی پیشەسازی لەم شارەدا دروستبوون و گەشەیان كردووە.
لەئێستاشدا، (9) زانكۆ و (24) پەیمانگە و (1009) خوێندنگە لەم شاردان و هەروەها (22) حزب و لایەنی سیاسی، بەگشتی حزبە ئۆپۆزسیۆنەكان لەم شارەدان. لەلایەکی دیکەشەوە (1287) رێكخراوی مەدەنی تێیدا كاردەكەن و رۆشنبیریی و هونەر بەشێكی سەرەكیی سلێمانی پێكدەهێنێت، کە پێویستە ئاوڕی جدیی لێبدرێتەوە و كار بكرێت بۆ بەپیشەسازیكردنی ئەم سێكتەرە و لەڕێگەی دامەزراندنی كۆمپانیای بەرهەمهێنانی شانۆ و فیلم و دراماوە، پاڵپشتی دارایی بكرێن و دەرفەتی لەبار بڕەخسێت بۆ بەشداریكردنی دەرهێنەرە گەنجەكان لە سینەمای كوردیدا.
لەلایەکی دیکەشەوە چەمچەماڵ شارێكی قوربانیدەرە، پایتەختی شەهیدان و ئەنفالكراوانە، پێشمەرگە و فەرماندە تێكۆشەرەكانی رۆڵی گرنگیان لە سەرخستنی شۆڕشی نوێدا هەبووە، دەبێت دووەمین دیدار هەڵوەستە لەسەر پێداویستییە خزمەتگوزارییەكان بۆ ئەم شارە تێكۆشەرە بكات.
گرنگی گۆڕانكاری لە پەیكەری كاری رێكخراوەیی بەپێی هەلومەرجی ئێستا
پێویستە ئەم دیدارە گۆڕانكاریی ریشەیی لە پەیكەر و كاری رێكخراوەییدا دروست بكات، لەكوێ پێویستبوو، ئۆرگانەكان (ئاوێتە ببن، كەم بكرێنەوە، ئۆرگانی نوێ دروست بكرێت) كە لەگەڵ هەلومەرجی ئێستادا یەكبگرێتەوە، هەروەها چی بكەین و چۆن ئەم حزبە بكەینە حزبی هەڵبژاردن؟
گەشەپێدانی یەکێتی لەبوارە جیاجیاکاندا
بۆ ئەوەی بیر لە چۆنیەتی گەشەپێدانی پەیوەندییەكانی یەكێتی لە هەموو بوارەكاندا بکەینەوە، پێویستە رەچاوی ئەوە بکەین کە پەیوەندی بەهێز، رۆڵی هەیە لە پاراستنی ئاشتی و باشتر راپەڕاندنی كاروبارەكاندا بۆیە دەبێت:
-1لەسەرئاستی شاری سلێمانی كە ئۆپۆزسیۆن و دەنگە ناڕازییەكان چالاكترن، بە رێككەوتن لەگەڵیاندا دەتوانین وابكەین گوشارەكان لەسەر یەكێتی و سلێمانی كەم بكەینەوە، بۆئەوەی باشتر خزمەتی شاری سلێمانی بكەین.
-2گرنگیی زیاتر بە رێكخستنەكانی دەرەوە بدرێت و ئامادەبكرێن بۆ لۆبیەكی بەهێز، كە لەكاتی پێویستدا بە ئەجێندای یەكێتییانەوە كاری هاوبەش لەگەڵ رێكخستنی لایەنەكان و كوردانی پارچەكانی دیکەشدا بكەن.
تێڕوانینی یەكێتی بۆ حكومەت و حوكمڕانی
یەكێتیی لە1991دا راپەڕینی ئەنجامدا و خۆمان بە خاوەنی هەموو دەستكەوتەكان دەزانین و شانازییان پێوە دەكەین، بەداخەوە ناكۆكییە سیاسەكانی ناو ماڵی یەكێتی و كۆچی دوایی سەرۆك (مام جەلال)، دەرفەتی بە پارتی دا بەتایبەتی لە كابینەی نۆیەمدا، مامەڵەیەكی ناتەندروست لەگەڵ یەكێتی و زۆنی سەوز و بەتایبەتی لەگەڵ شاری سلێمانیدا بكات، ئەمەش وایكرد تیمی یەكێتی لە حكومەت بە سەرۆكایەتی هەڤاڵ «قوباد تاڵەبانی» بایكۆتی كۆبوونەوەكانی ئەنجومەنی وەزیران بكات.
ئێستاش دوای ئەو سەركەوتنە گەورەیەی كە بەپشتیوانی خوا و سەرۆكەكەمان و رێكخستنەكان و كۆمەڵانی خەڵك، لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستاندا بەدەستمان هێناوە، لە پێكهێنانی كابینەی نوێدا پێش قسەكردن لەسەر بەركەوتەی هەڵبژاردن، جەخت لە جێكردنەوەی خواستی هاووڵاتیان و شێوازی حوكمڕانی لە هەرێمدا دەكەینەوە، كە ئەویش «راستكردنەوەی رێڕەوی چەوتی حوكمڕانی» بەتەواوی تیایدا رەنگبداتەوە.
پارێزگاری لە ژینگە و کەشوهەوا
دەبێت بزانین چۆن خۆمان و شارەکەمان لە پیسبوونی كەشوهەوا بپارێزین و چی بكرێت بۆ داڕشتنی سیاسەتی ژینگەیی و پاكرڕاگرتنی شارەكەمان، لەكاتێكدا جیهان لەمڕۆدا دەناڵێنێت بەدەست پێشكەوتنی پیشەسازی و زۆربوونی ئامێرەكانی پیسكردنی ژینگەوە.
خەباتی ژنان و گەنجان
گەشەپێدانی تواناكانی لاوان و گەنجان لەناو چوارچێوەی خەباتی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستاندا، دامەزرێنەرانی ی.ن.ك هەموویان گەنج بوون، سەرسەختانە رۆڵی گرنگیان بینی، ئەم دیدارە بە گرنگییەوە لەسەر گەنج قسەی دەبێت، لەكاتێكدا لە هەرێمی كوردستاندا چەند راپرسییەكی زانستی دەریخستووە، هۆكارە سەرەكییەكانی كۆچكردنی گەنجان بۆ دەرەوەی وڵات، دەگەڕێتەوە بۆ بێكاری و نەبوونی هەلی كار و غیابی گەنج لە بڕیاری سیاسی حزبەكاندا و بەشداری پێنەكردنی گەنجان لە بەڕێوەبردنی یەكە ئیدارییەكانی حكومەتدا، بۆیە پێویستە گرفتەكانی بەردەم گەنجان و لاوان چارەسەربكرێت.
هەروەک خستنەڕووی كێشەی ژنان لە كۆمەڵگەدا و ئاراستەكردنی هێز و تواناكانی ژنان بۆ بەشداریكردن لە چوارچێوەی ئامانجەكانی یەكێتیدا، لەکاتێکدا لەسەر ئاستی هەرێم و عیراق، یەكێتی توانیویەتی زۆرترین كچ و ژن لە دەوری بەرنامەكەی كۆبكاتەوە، لە حكومەت و حزبدا لەئاستی باڵای بڕیارداندان، پێویستە دووەمین دیدار بە رەچاوكردنی ئەو گۆڕانكارییانەی لە دەوروبەرمان روودەدەن، هەنگاوی زیاتر لەم بوارەدا بنێت.
لە ناوخۆ و دەرەوەی حزبدا كۆمسیۆنی سەربەخۆیان هەبێت، لەناو كۆمەڵگەدا پشتیوانی لە دید و ستراتیژی یەكێتی بكەن، بەتایبەتی لەكاتی هەڵبژاردنەكاندا.
لە سێکتەری پەروەردەدا
پەروەردە وەكو كلیلی فێربوون، دامەزراوەیەكی كۆمەڵایەتییە كە هۆشیاریی تاكەكان لەخۆدەگرێت، ئەمەش كاریگەری لەسەر هەموو بوارەكانی ژیان دروست دەكات، خوێندنی باڵاش وەكو كۆڵەكەیەكی گرنگی حوكمڕانی لەبیری نوێ و داهێنانی زانستی و پێگەیاندنی تاكی سەركردەدا رۆڵ دەبینێت، بۆیە رەخساندنی دەرفەتی زیاتر لەم بوارەدا دەرگا لەسەر هزر و توانای مرۆیی نوێ لە سەرجەم بوارە پیسپۆڕییەكاندا دەكاتەوە.
گرفتی چین و توێژەکان
تێڕوانینی یەكێتی بۆ چارەسەركردنی خواست و كێشەكانی چین و توێژەكان لەناو كۆمەڵگەدا چیە؟ و شێوەی نوێ بۆ رابەرایەتیكردنیان و داخوازییەكانیان چییە؟
بەو حوكمەی یەكێتی حزبی كاریگەر و گرنگە لەسەر ئاستی هەرێم و عیراق و ناوچەكە، بەئامانجی خزمەتكردنی هاووڵاتیان توانای گۆڕینی هاوكێشەكانی هەیە، پێویستە ئەم هەڤاڵانە بەخستنەڕووی پێشنیازەكانیان لەم دیدارەدا شیكاریی ورد و پلانی تایبەتیان بۆ هەر یەكێك لەم خاڵانە هەبێت و كاریان لەسەر بكەن لە سەرتاسەری هەرێم و عیراقدا جێبەجێیان بكەن، جێبەجێكردنی پێشنیازەكانیش یەكێتی دەكاتەوە بە حزبی ژمارە یەك لە كوردستاندا.
لێپرسراوی مەڵبەندی رێکخستنی سلێمانی
سلێمانی، لایەنێک لە گفتوگۆی تیمەکانی بەشدار لە کۆنفرانسی ئامادەکاری بۆ دووەمین دیداری گشتی ی.ن.ک
