ئا: دەشتی حەمەسدیق عەبدولكەریم*
لە لووتکەی شاخەکانەوە تا قووڵایی زەریاکان، هاوینێکی گەرم بەردەوامە، شەپۆلی گەرما بەشێکی گەورەی نیوەی گۆی باکوور دەکوڵێنێت و ئاگرکەوتنەوەی دارستانەکان بەشێوەیەکی بەرچاو زیادی کردووە، سیستەمی ژینگەیی و وشکانی و دەریایی تێکداوە، لافاو دیمەنی بیابانەکانی گۆڕیوە، ئاستی گەرمیی کەشوهەوای کاریگەر و زۆر کە لە مانگی ئابدا روویداوە بە گەرمترین مانگ دادەنرێت لە دوای مانگی تەمموز کە تۆمارکراوە لەلایەن سەنتەرەکانی سەر بە رێکخراوی کەشناسی جیهانی کە بە ( WMO ) ناو دەبرێت .
بەهۆی خودی مرۆڤەوەیە
ئەلڤارۆ سیلڤا، کە پسپۆڕی کەشوهەوایە لە رێکخراوی WMO دەڵێت: «ئەمە دیاردەیەکی ئاسایی نوێیە و شتێکی سەرسوڕهێنەر نییە». ئاماژەی بەوەشکردووە «دووبارەبوونەوەی بەشێوەیەکی چڕوپڕ روودەدات، وەک شەپۆلی گەرما و بارانبارینی زۆر، کە لە دەیەکانی رابردوودا زیادیکردووە، ئەو گۆڕانی کەشوهەوایەش بەدڵنیاییەوە بە هۆی خودی مرۆڤەوەیە لە زیادکردنی دەردانی گازە گەرمیدەرەکاندا و بە بزوێنەری سەرەکی ئەو گۆڕانە هەژمار دەکرێت، هاوکات زەمینەیەکی درێژخایەنمان پێدەبەخشێت بۆ زیادبوونی زۆر لە روودانی ئەو جۆرە کەشوهەوا بێزارکەرانەدا.
هەروەها چالاکی ئەو رووبارە هەوایانەی بە (Jet Stream) ناو دەبرێت هۆکارێکی ترە لە گۆڕانی پێگەو شوێنی خۆی کە لە رادەی ئاسایی گۆڕاوە و لە هەندێک ناوچەدا پێچاوپێچ بووە و بۆتە هۆی بلۆککردنی ئەو (شێوەی کەشوهەوایەی لە ناوچەکەدا هەیە ) لەگەڵ راکێشانی هەوای گەرمتر لەو ناوچانەی گەرمن و بە ناوچەی (Subtropical) ناو دەبرێت ئەمەش لەبارە بۆ رووداوەکانی کەشوهەوا وەک دروستکردنی شەپۆلی گەرما.
لە سویسرا گەرما گەیشتووەتە بەرزی ( 5298 م) و (17381 پێ) ژمارەیەکی پێوانەیی نوێیە کە خاڵی بەستن تێیدا روودەدات و تۆمارکراوە، بە ئامێری رادیۆسۆندی میتیۆ سویس پێوانە دەکرێت کە باڵۆنێکی کەشوهەوایە هەڵدەدرێت و زانیاری ورد و گرنگ تۆمار دەکات لە ئاستە جیاوازەکاندا وەک پەستان و پلەی گەرمی و ئاراستە و خێرایی با ...هتد.
عیراق و هەرێم
هەروەها عیراق بە گشتی و هەرێمی کوردستان بەتایبەتی بەدوورنین لەو گۆڕانکاریانە، هەربۆیە پلەی گەرمی لە ( 10-11/8/2023 ) گەیشتە 45 پلەی سەدی بەراورد بە ( 10-11/8/2009 ) کە تێیدا پلەی گەرمی 37 پلەی سەدی بووە، جیاوازی نێوانیان 8 پلەی سەدییە، ئەمەش ئاماژەیەکی حاشا هەڵنەگرە سەبارەت بەو گۆڕانکاریانەی بەسەر ژینگەی وشکانی و ئاوی ناوچەکەماندا هاتووە، بۆیە وەک شارەزایانی کەشناسی ئاماژەی پێ دەکەن گەر بەر بە چالاکییەکانی مرۆڤ نەگیرێت ئەوا ئایندەی نەوەکانی داهاتوو بە نادیاری دەمێنێتەوە لەم پرسە گرنگ و چارەنووسسازەدا.
پێشبینەری کەشناسی*
سەرچاوە: رێکخراوی کەشناسی جیهانی (WMO)
