سامان عوسمان
سکرینپلەی بریتییە لە سیناریۆیەکی نووسراو بۆ فیلمێک یان بەرنامەیەکی تەلەفزیۆنی، کە دیالۆگ و کردار و دیمەنەکان دەخاتەڕوو بۆئەوەی ئەکتەرەکان نمایشی بکەن. وەک نەخشەیەک بۆ بەرهەمهێنانەکە کاردەکات، وردەکاریی چیرۆک و کارەکتەرەکان و شوێن و ئاراستەکانی کامێرا دەخاتەڕوو، بەشێوەیەکی گشتی سیناریۆکان بە شێوەیەکی تایبەت رێکدەخرێن بۆئەوەی خوێندنەوە و تێگەیشتنیان ئاسان بێت بۆ هەموو ئەوانەی بەشدارن لە پرۆسەی بەرهەمهێناندا.
هەر لاپەڕەیەکی سیناریۆیەک بە گشتی نوێنەرایەتی یەک خولەک لە کاتی شاشە دەکات، ئامانجیش ئەوەیە کە چیرۆکەکە بە شێوەیەکی بینراو لە رێگەی کردار و دیالۆگی کارەکتەرەکانەوە بگوازرێتەوە. بە دڵنیاییەوە، جگە لەوەی سیناریۆ چوارچێوەیەک بۆ ئەکتەر و دەرهێنەران دابین دەکات بۆئەوەی چیرۆکێک لەسەر شاشە بە ژیان بگەیەنن، وردەکارییە جەوهەرییەکانی وەک وەسفکردنی دیمەنەکان، کردارەکانی کارەکتەرەکان و لێدانی سۆزداریش لەخۆدەگرێت. یارمەتی سینەماکاران دەدات پێش دەستپێکردنی وێنەگرتن، پێشکەوتن و تۆن و رێچکەی چیرۆکەکە ببینن. دەتوانرێت سیناریۆ بۆ ژانرە جیاوازەکان بنووسرێت، لە کۆمیدیەوە تا دراما، وروژاندن تا زانستی خەیاڵی.
نووسەران هێڵی دیالۆگ و کردار بەکاردەهێنن بۆ دروستکردنی گێڕانەوەی سەرنجڕاکێش و سەرنجڕاکێشتر کە بینەرەکان سەرسام بکات. سیناریۆ دۆخێکی گریمانەییە کە بۆ یارمەتیدان لە تێگەیشتن لە چەمکێک یان پلانێک بۆ داهاتوو دروست دەکرێت.
جۆرەکانی سیناریۆ بریتین لە باشترین حاڵەت (دەرئەنجامی ئەرێنی)، خراپترین حاڵەت (دەرئەنجامی نەرێنی) و زۆرترین ئەگەری (دەرئەنجامی واقیعی). جۆرەکانی تر سەرنج دەخەنە سەر گۆڕاوە جیاوازەکان وەک کاریگەریی دارایی، ژینگەیی یان تەکنۆلۆژی و لە پلاندانانی بازرگانی و هەڵسەنگاندنی مەترسی و پرۆسەکانی بڕیارداندا بەکاردەهێنرێن.
هەروەها دەتوانرێت سیناریۆکان بەپێی چوارچێوەی کاتیی خۆیان پۆلێن بکرێن: کورتخایەن (کاریگەری دەستبەجێ) یان درێژخایەن (کاریگەرییەکانی داهاتوو). سیناریۆ گەڕانەکان چەندین ئەگەر لەبەرچاو دەگرن بۆ لێکۆڵینەوە لە نادڵنیایی، لە کاتێکدا سیناریۆ ستاندارەکان دۆخێکی داهاتووی خوازراو پێناسە دەکەن. سیناریۆکانی «باککاستینگ: پەخشی پێچەوانە» لە دەرئەنجامە خوازراوەکانەوە دەستپێدەکەن و کاردەکەن بۆ دواوە بۆ دەستنیشانکردنی هەنگاوە پێویستەکان. سیناریۆکانی تاقیکردنەوەی گوشار، بارودۆخە توندەکان شیدەکەنەوە، لەکاتێکدا سیناریۆ داینامیکییەکان خۆیان لەگەڵ گۆڕانی گۆڕاوەکاندا دەگونجێنن. کلیلەکە بریتییە لە بەکارهێنانی سیناریۆکان بۆ پێشبینیکردنی بارودۆخە جیاوازەکان و ئامادەکاری بۆیان بەشێوەیەکی کاریگەر، دڵنیابوون لە بڕیاردانی بەهێز و پلاندانانی ستراتیژی لە چوارچێوەی جیاوازدا. لەکۆتاییدا سیناریۆیەکی باش دروستکراو، بنەمای هەر فیلمێک یان بەرنامەیەکی تەلەفزیۆنی سەرکەوتووە، رێنمایی تیمی داهێنەر دەکات لە وەرگێڕانی وشەکان بۆ دیمەنە سەرنجڕاکێشەکان.
