مهاباد ئەنوەر یاسین
گەنج و بێكاری دوو پەیڤێن گرنگ و بربرا پشتا هەر جڤاكەكیینە و دبنە بناغەیێ سەركەفتنا میللەت و وەلاتان. نەمان و لاوازییا وان، دبیتە ئەگەرێ هەرفاندنا شارستانیەت و رەوشەنبیرییا ب سەدان سالێت بهێت. پتریا دەستەواژەیان وەكی زنجیرەكا پێكڤە گرێدایی لدور ئێك دزڤرن . گەنج: پەیڤەكا بچووك و هەلگرا بهاترین سەرمایەیا هەمی تەخ و چینێنن جڤاكی یە. بێكاریی: ترسناكترین پەیڤە د مێژوویا مرۆڤاتیێدا و چەندین كارەسات لدیڤدا دهێن، وەكی (كوشتن، بەرزەكرن، برسیەتی، بێدادی، بێدەستهەلاتی، ژناڤچوون، خەم و ئازار، تێكچوونا دەروونی، بێ هیڤی بوون، ... هتد).
كێشەیێن جڤاكی ژ ڤێ خالێ دەست پێدكەن و رۆژ ب رۆژ گەشە و وەرارێ دكەن، تاكو دگەهیتە ئاستێ هەبوونا كارەساتان.
ئەگەر بابەتی پێكڤە گرێبدەین، دێ بینین كو سەركەڤتن د هەردوو خالاندا دێ ترازییا پێشكەفتنێ و ژێركەفتنا هەر چالاكییەكا دهێتە ئەنجامدان د چارچوڤەیێ سنوورێت وەلاتەكێ دەست نیشانكرییدا دیاركەت. پشتبەستنا گەنجان ب دەلیڤەیێن كاری و پەیداكرنا دەلیڤەیێن كاری، بابەتەكێ مێژوویی هەلدگریت. هەكە دیڤچوونەكێ بۆ هیرهیركێن بابەتی بكەین، ب سەدان گروگرفت دهێنە پێش و ب دەهان شاشیێن دناڤ كەرتێن تایبەت و میری دا هێنە بەرچاڤكرن، نە هەر گەنجەك واتایا وێ ئەوە خودان بەهرە و شیانە و نە هەر گەنجەك واتایا وێ ئەوە لاواز و خاڤە (تەمبەلە) و بێ هزر و بیرە.
پێدڤییە خواندنەكا زانستی یا كویر و هویر ژ لایێ حكومەتێڤە، بۆ وان خالێن هاتینە پشت گوھـ هاڤێتن بهێتەكرن؟ ئایا دەمێ ئەڤ گەنجە زاڕۆك و ل قوتابخانێ دخواند، وەكی پێدڤی هاتیە ئاڤاكرن یان بتنێ بوویە رۆبووتەك بۆ ژبەركرن و دەرچوونێ ل ئەزموونان یان ژی بوویە خودان بەهرە و پیشەیەكا تایبەت و دشێت ب مێشكەكێ ساخلەم داهێنانێ بكەت؟ نویكرنێ د نویكرنێدا ب ئاڤرینیت؟ دەست رەنگینی و ب شیانێت خوە، بچووك و مفایی بگەهینیتە كۆمەكا كەسان؟ ئایا زانكو و پەیمانگەهێن مە گەهشتینە وی باوەریێ، كو خوێندكاران بینە گورەپانێ بێ ترس و دوودلی پشتەڤانییا وان بكەین یان هێشتا بەشەك ژ ماموستایان هزردكەن، بتنێ خوێندكارە و دڤێت ل ئەزموونان دەربچیت؟ مەبەست ژێ، ژێرخانە دئاڤاكرنا كەساندا، بەرهەمێ وێ دبیتە پاشەڕۆژ، خەلەلەكا بچووكا هزری، دبیتە مەزنترین كارەسات. بەلێ ب مخابنیڤە بتنێ هەبوونا گەنجی بوویە سەبر و هەدار بەرامبەر بارێ گرانێ ژیانێ و خوە لاواز دیتن بەرامبەر (خێزان، كومەلگەهـ، وەلات)، بوویە ئەگەر، هەركو دەم دچیت ناخێ وی گەنجی وێران دبیت و گەنجەكێ ناخ پیر ژ دایكدبیت، ژ بەركو دەستڤالایە ئەگەر شیان هەبن ژی نەشێت بكاربینیت، چونكی سەرمایە مەزنترین گیرۆگرفتە د قوناغا نوكەدا، هەر گەنجەكێ بڤێت پڕۆژەكی دروست بكەت یان دامەزرێنیت، پێدڤی ب كوژمەكێ پارەیە، گریمانە كێمترین راددەیێ پارەیی بۆ پڕۆژەكی (40) وەرەقێن دولاری ب كێمی دڤێن و د دەستێن وی دا بتنێ هەشت دولار هەنە، ژ بەركو ئەو بخوە بێ كارە و ل كارەكی دگەریت دێ تووشی تێكچوونا دەروونی بیت، ئەگەر لێكولینەكێ بو خوە بكەت بەرامبەر مافێن گەنجان، ژبەركو ئەڤ گەنجە لاوێ پێگەهشتیێ كومەلگەها خوەیە و خوە دناڤ زیندانەكا ئازاد دا دبینیت، بێ دەستهەلاتی دیار دبیت، دەمێ دچیتە دناڤ بازاڕیدا.
