ئەمریكا و روسیا لەشەڕدان؟
سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی روسیا رایگەیاند، بۆ سەقامگیركردنی دۆخی سوریا لەگەڵ هاكان فیدانی وەزیری دەرەوەی تورکیا و عەباس عیراقچی هاوتا ئێرانییەكەی كۆدەبنەوە. جگە لەوەش لاڤرۆڤ لە وەڵامی پرسیاری ئەوەی: «ئایا پێیوایە ئەمریكا و روسیا لە شەڕدان لەگەڵ یەكتریدا؟» وتی: لە هەر حاڵەتێكدا ئەمە شتێك نییە كە ئێمە بمانەوێت».
لاڤرۆڤكە لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ رۆژنامەنووسی ئەمریكایی تاكەر كارلسۆن لەسەر زۆر بابەت وەڵامی دایەوە سەبارەت بە پەیوەندییەكانی نێوان ئەمریكا و روسیا.
لاڤرۆڤ ئاماژەی بەوەدا كە لە نزیكەوە بەدواداچوون بۆ دوایین پێشهاتەكانی سوریا دەكەن و لەگەڵ هاوتا تورك و ئێرانییەكانیاندا باس لەوە دەكەن كە چۆن بە دۆخی ئێستادا بچنەوە.
«ئەم لێدوانانەی لاڤرۆڤ بەر لە گۆڕانکارییەکانی شەوی رابردوو و کۆنگرەکەی دۆحە هات، بۆیە وتبووی (ئەو كۆبوونەوەیەی كە لە دۆحە بەڕێوەدەچێت یارمەتیدەر دەبێت بۆ سەقامگیركردنی دۆخی سوریا) و جەختی لەوە كردەوە كە دۆخی سوریا تاڕادەیەك ئاڵۆزە و زۆر ئەكتەر بەشدارن لەو گەمەیەدا و هیوای خواست ئەو كۆبوونەوەیە یارمەتیدەر بێت بۆ سەقامگیركردنی دۆخی سوریا).
لەبارەی کۆمەککردنی دارایی هەیئەی تەحریری شام –یشەوە، لاڤرۆڤ وتی: بەپێی ئەو زانیارییانەی هەمانە ئەمریكییەكان و ئینگلیزەكان و هەندێك لایەن و کەسی دیكە پشتگیریی ئەو گروپانە دەكەن.
لە کۆتاییشدا وتی: ئێمە پێمان خۆشە پەیوەندییەكی ئاساییمان لەگەڵ ئەمریكادا هەبێت و هیچ هۆكارێكیش نابینین كە روسیا و ئەمریكا نەتوانن هاوكاریی یەكتریی بكەن.»
گروپە چەكدارەكان پەلاماری مەنبەجیان دا
رۆژنامەی حورییەت بڵاویكردۆتەوە، كە گروپە چەکدارەکانی سوریا رایگەیاندووە: لە ئۆپەراسیۆنی شارۆچكەی ئورایمێ و گوندی ئوم دادات كە هێزەكانی یەپەگەی تێدابووە كۆنتڕۆڵكراوە دەست بەسەر شارۆچكەی مەنبەجیشدا گیراوە.
لە بەیاننامەیەكدا هاتووە: «ئێمە لە شەڕی دژی یەپەگە زۆر لە سەركەوتن نزیك بووینەتەوە، بە ئاسمانی و وشكانی بەردەوامین بۆ وەرگرتنەوەی مەنبەج لە یەپەگە و هەموو ناوچەكە لەو هێزانە پاكدەكرێنەوە». مینبج لە نێوان مانگەكانی ئایار و ئابی 2016 ەوە لە ژێر دەسەڵاتی یەپەگەدایە. ناوچەی مەنبەج لە پلانی یەپەگە بۆ كردنەوەی كۆریدۆرێكە تا کە لە سنووری سوریا و عیراقەوە دەست پێدەكات و دەگاتە دەریای ناوەڕاست لە خۆرئاوای سوریا و گرنگییەكی میحوەریی هەبوو. سەرەڕای ئەو هەواڵەی بڵاکرایەوە، بەڵام راگەیاندنی هەسەدە رەتیکردەوە کە مەنبەج لەلایەن گروپە چەکدارەکانەوە گیرابێت و هێزەکانیان کشابنەوە کەو شارە.
هاكان فیدان : كاتی یەكڕیزییە لە سوریا
هاكان فیدان وەزیری دەرەوەی توركیا لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا لە كۆڕبەندی دۆحە 2024 بە ئاماژەدان بەوەی كە رژێم لە سوریا داڕما و ئەسەد وڵاتەكەی بەجێهێشت، وتی: «ئێمە دەمانەوێت خەڵك پێكەوە بن و ئیدارەی نوێ بەشێوەیەكی رێكوپێك كار بكات».
فیدان لە لێدوانێكیدا سەبارەت بە سورییەكان لە توركیا رایگەیاند: گرنگە سورییەكان بگەڕێنەوە وڵاتەكەیان و ئێمە دەستمان بە كاركردن كردووە لەسەر ئەم بابەتە.
فیدان رایگەیاندووە كە سوریا گەیشتووەتە قۆناغێكی نوێ و وتی: «گەلی سوریا ئایندەی وڵاتەكەیان دادەڕێژنەوە و ئەمڕۆ هیوامان هەیە کە گەلی سوریا ئەمە بەدەستبهێنێت و پێویستی بە پشتیوانیی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتییە.»
ئاماژەشی بەوە دا كە توركیا گرنگییەكی زۆر بە یەكێتیی نەتەوەیی و سەقامگیری و سەروەری و یەكپارچەیی خاكی سوریا دەدات. بەم مانایەش ملیۆنان هاووڵاتیی سوریا كە ناچاربوون وڵاتەكەیان بەجێبهێڵن، ئێستا دەتوانن بگەڕێنەوە وڵاتەكەیان».
جەختیشی لەوە كردەوە كە پێویستە ئیدارەی نوێ بەشێوەیەكی رێكوپێك دابڕێژرێتەوە و هەرگیز نابێت سازش لەسەر پرەنسیپی گشتگیریی بكرێت و ئێستا كاتی یەكگرتن و ئاوەدانكردنەوەی وڵاتە و «ئەمڕۆ داوا لە هەموو ئەكتەرە هەرێمایەتی و نێودەوڵەتییەکان دەكەین بە وریاییەوە و بە هێمنی مامەڵە بكەن و ناوچەکە بەرەو ناسەقامگیریی زیاتر نەبەن».
وتیشی: هەموو هەوڵێك دەدەین بۆئەوەی داعش و پەكەكە نەتوانن سوود لەم دۆخە وەربگرن و توركیا هەموو هەنگاوەكان بۆ بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر دەنێت.
