ماوەیەكە سەرنجی ئەو كاردانەوە و لێدوانانە دەدەم كە لەسەر پرۆژە یاسای هەمواركردنەوەی ماددەیەك و زیادکردنی بۆ یاسای باری كەسێتی بەرکار هاتۆتە بەرباس کە لە ساڵی 1959-وە لە عیراقدا کاری پێدەکرێت.
لەسەر ئەم بابەتە، رایەکی گشتی دروستبووە، بەڵام لایەنەكان بێبەزەییانە پرۆژەكەیان خستۆتە ناو كێبڕكێیەكی سیاسییەوە لەبەرامبەر پرۆژە یاسایەكی تر.
روونتر وەك دەوترێت باری كەسێتی بەرامبەر بە لێبووردنی گشتی لەنێوان دوو لایەنی سەرەكی كە سەرچاوەكەیان ركابەریی مەزهەبیی شیعە و سوننەیە، بەم هەنگاوەش یاسای باری كەسێتی دەگۆڕن بۆ یاسایەکی لەبار بە پێوەرێکی مەزهەبی.
من بۆخۆم وەک یاساناسێک ئەو پرۆژە هەموارە جیاوازتر دەبینم، بەڵکو بە چاوێكی یاساییەوە لە رێگەكانی دەستكاریكردنی دەڕوانم.
ئەوەی بینیوومە، تائێستا ناڕەزاییەكان رەتیدەكەنەوە و دەڵێن ناكرێت تێپەڕیت و نابێت رووبدات!، بەڵام لە بنەڕەتدا ئەم پرۆژەیە كە هێزە شیعەكان هێناویانەتە ناو پەرلەمانەوە، پشتی بەستوە بە بنەمایەكی دەستووریی كە سەرچاوە و بیرۆكەی بابەتەكە لەو دەروازەیەوەیە. ئەمەش بۆ من لێكدانەوەیەكی تری هەڵگرتووە کە جیاوازە لەو هەموارەی ئێستا بردوویانەتە ناو پەرلەمانەوە.
من رەوایەتی نادەم بە پرۆیەكی لەو شێوەیە، بەڵام وەك ئەوەی كۆپییەكیم دەستکەوتووە و بینیوومە و خوێندوشمەتەوە، هۆكارەكانی دەرچوواندنی روونكراوەتەوە و پشتی بەستووە بە هەردوو ماددەی (2 بڕگە أ) و (41)ی دەستوری عیراق.
لە یەكەمیاندا هاتووە: «نابێت تەمەنی یاسایی هاودژبێت لەگەڵ ئەحكامە جێگیرەكانی ئیسلامدا»، گەڕام بەدوای ئەم بابەتەدا، ئەوەم چنگ كەوت كە بۆچوونی زانایانی فیقهی كۆكن لەسەر ئەوەی تەمەنی پێگەیشتنی شەرعی لە ئایینی ئیسلامدا 15 ساڵە، جا ئەگەر پێشتریش نیشانەكانی باڵغبوون تیایاندا دەركەوت، ئەوكات هەموو تەكلیفێكی شەرعی لەسەر واجب دەبێت، لەوانە بەجێهێنانی پایەكانی ئایینی ئیسلام، ئەم بابەتە زیاتر بۆ زانایانی ئایینی بەڕێز بەجێدەهێڵم، تا ئەوان بە شارەزایی خۆیان لەسەری بدوێن، تەنها مەبەستەكە لێرەدا ئەوەیە كە بیرۆكەی سەرهەڵدانی ئەم هەموارە، لەو مادەیەوە سەرچاوەی گرتووە.
لە ماددەی 41ی دەستووریشدا بە هەمانشێوە هاتووە: «عیراقییەكان ئازادن لە پابەندییەكانی باری كەسییانەوە بەپێی ئایین یاخود مەزهەب یاخود بیروباوەڕەكانیان یان بژاردەكانیان كە بە یاسا رێكخراوە».
لێرەدا زیاتر روونیكردووەتەوە كە تەواوی ئازادی داوە بەو عیراقییانەی دەیانەوێت گرێبەستی هاوسەرگیریی بكەن و بەپێی ئەو مەزهەب و ئایینەی بڕوایان پێیەتی، جێبەجێكردنەكەشی گرێدراوەتەوە بە دەركردنی مەشهورێك كە ئەحكامە شەرعییەكانی هەردوو وەقفی سوننە و شیعە دەریدەكەن و لە دادگاكانی باری كەسیی جێبەجێ دەكرێن لە داهاتوودا ئەگەر بۆیان چووە سەر، ئەویش بەپێی ئەو گرێبەستەی كە مەزهەبەكەی تیادا دیاریكراوە لەلایەن پێگەیشتووان و هەردوو رەگەز كە دەیانەوێت هاوسەرگیریی بكەن.
كۆپی ئەم پرۆژەیەی کە من بەرچاوم كەوتووە، قسەی زۆر و وردی زیاتر هەڵدەگرێت لەسەر لایەنەكانی دەستكاریكردنی ئەو یاسایانەی لەسەدەی رابردوودا بە وردەكارییەكی زۆرەوە داڕێژراون و مافی یەكسانی لەنێوان تاكەكاندا پاراستووە، كە بنەماكانی ئایینی پیرۆزی ئیسلامیشی بەبێ جیاوازیی مەزهەبی تیادا پەیڕەوكردووە.
لایەنێكی تری كە من سەرنجم لێداوە و لێكدانەوەیەكی جیاوازی بۆ دروستكردووم و ئەوەی بۆ روونكردوومەتەوە، پەرلەمانتارەكانی بەغدا لە هەردوو مەزهەب وردتر و قووڵتر بڕگە و مادەكانی دەستوور دەخوێننەوە و چۆنیان بوێت بە یاسایەك وای لێدەكەن و بە زۆرینەش تێی دەپەڕێنن، بەبێ گوێدانە سوود و زیان (مزایا و عیوب)ـەكانی ئەو یاسایەی دەریدەچوێنن و بەسەر كۆمەڵگەدا جێبەجێ دەكرێت.
