بۆچی دوژمنان بە جیاواز دەمانبینن؟

هیوا محەمەد


بەدرێژایی مێژوو، ئەو کێشە و ناکۆکییانەی لەم ناوچەیەدا هەبووە، هەمیشە کوردی دابەشکردووە بەسەر دووبەرەی خۆیاندا، ئەگەر رەش و سپی بە شەڕ هاتبن، کورد بەشێکی لەگەڵ سپی بووە و بەشێکی تری لەگەڵ رەشدا بووە.
هەرکامیشیان دسەڵاتی گرتبێتە دەست و مەرایی کوردی کردبێت، بۆ ئەوە بووە کە بیکات بەگژ بەشەکەی تردا، ئەویش بە مەبەستی رێگرییکردن لە یەکبوون و یەکگرتنیان.
ئاساییە لە لای نەتەوە خاوەن خاک و نیشتمانە سەربەخۆکان، لەناو پرۆسەی دیموکراسیدا تەپوتۆز لە ململانێی سیاسی و چینایەتییەکان هەستێنن و هەرکەس بیەوێت بەلای خۆیدا کێشی بکات، بەڵام زۆر نائاساییە لای نەتەوەی کورد بێ بوونی دەوڵەتێکی سەربەخۆ و لەژێر ئەو هەموو هەڕەشەیەدا، کەچی لە لووتکەی ململانێی سیایدا بێت و ئاوڕێک لە دۆخەکە و چواردەوری و پیلانەکانی دوژمنان نەداتەوە و بگرە لە هەندێک حاڵەتدا ببێتە پاشکۆی دوژمن و جێبەجێکەری پیلانەکانی بێت.

ئەگەر کوردایەتییە، ئاوا نابێت
دەزانین کە هەڵگرتنی دروشمی نەتەوەیی لە هەندێک کاتتدا لەبار نییە و لە کاتی خۆشیدا ئاگر دەکاتەوە، بەڵام بەهۆکاری دابەشبوونی کورد بەسەر چەند وڵاتێکی جیاوازدا، بەتایبەتی لە مەزهەبدا و گرێدراویی بەو ململانێ مەزهەبییەوە کە شیعە و سوننەیە، هەمیشە تێکەڵ بووە بەو کێشانەوە و دابەشبووە بەسەر ئەو دوو بەرەیەدا.
واتا ئێستاش بەشێکی کورد لە سوننە و قەڵای ئەوانەوە نزیکە، بەشێکی دیکەشی لە شیعە و قەڵای ئەوانەوە.
کاتێکیش دەزانین کە ئێمە کەوتوینەتە ژێر هەژموونیانەوە، ئیتر دەروازەیەک نامێنێت تا لێیوە بچینە ناوەوە و بیر لە بەرەیەکی یەکگرتووی کوردانە بکەینەوە.
ئێستا کورد لە ناوچەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، بووەتە جێگەی باس، لەهەر یەک لە تورکیا و سوریا و عیراق رووداوێک بێتە پێش، لای میدیا جیهانییەکان ناوی کورد و رۆڵی کورد دێتە بەرباس و گوێ، بەڵام بەداخەوە کە دەڕوانینە نەخشەی سیاسیی و سەربازیی ناوچەکە، دەبینین بەهۆی دابەشبوونی کوردەوە بەسەر جەمسەری کێشەکاندا، بە لەجیاتیدانان، کورد سەنگەریان لەیەک گرتووە.
بۆنموونە، پارتی دیموکراتی کوردستان پەیوەندییەکی توندوتۆڵی لەگەڵ تورکیادا هەیە و لەهەندێک خاڵدا یەک ئامانجیشن، لەوانەش بە تیرۆریست زانین پەکەکەیە، لەهەمان کاتدا ئەم حزبە لەگەڵ ئەمریکا پەیوەندیی باشە، ئەمریکاش لە رۆژئاوا، هاوپەیمانی کوردەکانە لە رێگەی پەیەدەوە، تورکیاش ئەم حزبە بە تیرۆریست دەزانێت و لێیان دەدات، ئەمریکاش لەگەڵ تورکیا ئەندامی چالاکی ناتۆن.
یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، پەیوەندییەکی دۆستانەی باشی لەگەڵ کۆماری ئیسلامیی ئێران هەیە، ئەم وڵاتەش دوژمنی سەرسەختی ئەمریکایە، ئەمیشیان لەگەڵ ی.ن.ک لە پەیوەندیی باشدایە.
هەموو ئەو دۆستە زلهێز و نیمچە زلهێزانەی ئێمە، هاوڕان لە تێڕوانینیان بۆ مەسەلەی کورد و رەتیدەکەنەوە کە دەوڵەتی سەربەخۆی خۆیان هەبێت، نزیکترین نموونەش لەکاتی ریفراندۆمە لەبارچووەکەی ساڵی 2017 بوو کە هەموویان پشتیان تێکرد و لە دژی بوون بە بیانووی جیاجیا کە هەمووی هەر رەتکردنەوەی بنەڕەتی بوو لە راستیدا.

ئێمە ئەگەر بە تەواوی هاوشانی بەغدا بین، ئەوا درواسێکانمان لەوێوە بۆ ئێمە دەڕوانن و نامانخەنە ژێر مەرجی قورس و گوشارەوە

کۆڵدان لە پاشکۆبوون
ئەگەر بمانەوێت واقیعانە سەیری دۆخەکە بکەین و هەڵسەنگاندنی بۆ بکەین، ئەوا دەبێت رازیبین بەوەی لەم هەرێمە بەدەستمان هێناوە و بەجۆرێک مامەڵەی لەگەڵدا بکەین وەک ئەوەی کە هەیە و هەین.
بەپێی دەستووری نوێی عیراقی دوای رژێمی بەعس، هەرێمی کوردستان بەشێکە لە عیراقی فیدراڵی و خۆی بەڕێوەدەبات، بەو واتایەی کە دەبێت سیاسەتی دەرەکیمان تەریب بێت لەگەڵ سیاسەتی حکومەتی فیدراڵی، ئیتر لە بەغداوە چۆن بێت، لە هەرێمیش هەروابێت، ئەمەش وادەکات کە ئێمە بەتەنها نە دەچینە ژێر فەرمانی وڵاتێکی دراوسێوە، نە دادەبڕێین لە بەغدا و نە باجی چوونە ژێرباری ئەوانیش دەدەین، چونکە لە هەموو حاڵێکدا ئێمە هاوشانی دراوسێکانمان نین و دەوڵەتێکی سەربەخۆ نین، مەگەر بیانەوێت لە رێگەی ئێمەوە دەستبگرن بەسەر بەرهەمە سروشتییەکانماندا و بۆ ئەمە ئاڵای کوردستان بخەنە پشت سەرمانەوە لە کاتی پێشوازیدا.

با نەچینە ژێر بەرپرسیارێتییەک کە نەتوانین
ئێمە ئەگەر بە تەواوی هاوشانی بەغدا بین، ئەوا درواسێکانمان لەوێوە بۆ ئێمە دەڕوانن و نامانخەنە ژێر مەرجی قورس و گوشارەوە، ئەگەر ئێمە بڵێین وەرنە پێش و ئێمە حسابین، ئەوا دەبێت بە ناچاری بچینە ژێر مەرجەکانیشیانەوە و دواتر هەم بە ئاسانی لێی دەرناچین، هەمیش دەبێت هۆی تێکچوونی پەیوەندییەکانمان لەگەڵ بەغدا کە ئێستا وای دەبینم، زۆرێک لە حزبەکانی عێراق ئەم رەوتە سیاسییەی کوردیان بە دڵ نییە و پێمان دەڵێن وابەستەی دەرەکین.

لە پای نەگرتنەبەری سیاسەتێکی گونجاو، کورد هەر بەشی مەینەتی بووە