وڵاتانی ناوچەکە و جیهان و دەسەڵاتی نوێی سوریا

لە 8ی مارسی 1963 دا حزبی بەعس لە سوریا، بە ئیلهام وەرگرتن لە کودەتای  8ی شوباتی بەعسییەکانی عیراق بەسەر عەبدولکەریم قاسمدا، کودەتای سەربازییان کردەسەر حکومەتەکەی نازم ئەلقودسی  کە حکوتێکی  مەدەنی  بوو، ناوی حکومەتەکەیان کۆماری عەرەبی سووری بوو کە پێکهاتەیەک بوون لە (حزبی وەتەنی، حزبی شەعب، ئیخوان موسلمین، بزووتنەوەی تەحروری عەربی).
ئینقلابییەکانی سوریا
ئینقلابییەکانی سوریا، بریتی بوون لە لیژنەیەکی سەربازی کە لە (محەمەد عەمران، سەڵاح جەدید، سلێمان حەداد، حافز ئەسەد) پێکدەهاتن و بە پشتیوانی و رەزامەندی میشیل عەفلق، کە دواتر دوو سەرکردەی ناسرییەکانیش (راشد قەینی، محەمەد سوفی) پشتگیری‌ كودەتاچییەکانیان كرد.
لەبەر ئەوە، گومانی تیا نییە حزبی بەعس لە عیراق و سوریا، باڵ و دەنوک و چڕنووکیان، وەک یەک بووە لە خواردنی گۆشتی میللەت و بەو شێوەیەش بەردەوام بوون تا لە ناوچوونی بەعس لە عیراق لە  2003    و   کۆتایی دەسەڵاتی بەعسیش لە سوریا لە 8ی ئەم مانگە دوای 61 ساڵ لە دامەزراندنی. 
رێککەوت نییە
پێتان وانەبێ، دووبارەبوونەوەی ئەو سێ (8)ە رێککەوت بێت، واتا 8ی شوباتی‌ 1963ی کودەتای سەربازی بەعس لە عیراق و8ی مارسی 1963ی کودەتای سەربازی بەعس لە سوریاو  8ی کانونی یەکەمی2024 ی رووخانی  بەعس  لە سوریا.
رووخانی سەدامیش، بریاربوو لە 8ی مانگ بێت، بەڵام هێزەکانی ئەمریکا بە هۆکاری (پێم وابێ) خۆڵ بارین لە بیابانی ناسرییە و سعودیە، دواکەوتن و لە 2003/4/9 کۆتایی بە 40 ساڵ دەسەڵاتی بەعس هات لە عیراق. 
کێ بڕیار دەدات؟
پرسیارەکە لێرەدا ئەمەیە؟ لە کوێ و کێ بڕیار دەدات؟، ئەم مێژووانە دووبارە و سێبارە ببنەوە!؟
بە دڵنیاییەوە هەموو ئەم رووداوانە، وابەستەن بە سیاسەتی ئەمریکا و ئەوروپا، لە خۆرهەڵاتی ناوەراست و بۆ پاراستنی قەوارەی ئیسرائیلن، تا کێشەی عەرەب - ئیسرائیل نەچێتە کەناری ئارام و ئەم ناوچەیە بە گشتی نائارام و لە گۆڕانکاری بەردەوامدا بێت، دواتر لە ئێستادا و دوای رۆیشتنی بەشار ئەسەد و هاتنی ئەبو محەمەد جۆلانی (ئەحمەد ئەلشەرع) و تەحریر شام و گروپەکانی هاوپەیمانیشی، راڕاییەکی زۆر بەدی دەکرێت لە جیهان و ناوچەکە و بەشێک لە وڵاتان بەمجۆرە دەڕوانن لە دەسەڵاتی نوێی سوریاو بارودۆخیان بەم جۆرەیە.
ئێران 
لە ئێستادا، هیچ هێزێکی سەربازی لە سوریا نەماوە دوای ساڵانێکی زۆر لە پشتیوانی ئەمنی و سەربازی (ئاسمانی و زەمینی) لە رژێمی بەشار ئەسەد.
عیراق 
بەغدا دەیەوێت سوریا دراوسێیەکی باش بێت و هەڕەشە نەبێت بۆ سەر ئارامی عیراق، حکومەتی عیراق لە ئێستادا بە ووردی دەڕوانێتە هەنگاوەکانی ئەم گروپە تێکەڵەیەی جۆلانی، حزبە سیاسیەکانی عیراقیش دابەشبوونەتە سەر دوو لایەن، بەشێک (نە دژن نەلایەنگر و بەشێکیش هەن کە بە هاتنی جۆلانی و رووخانی عەلەوییەکانی سوریا دڵخۆشن، هەڵوێستی فەرمی حکومەتی عیراقیش رێزگرتنە لە ئیرادەی خەڵکی سوریا. 
تورکیا
خۆی بە براوەی ئەم شەڕەو گۆڕانکاری ناو سوریا دەزانێ، پشتیوان و هاوپەیمانی  گروپە چەکدارەکانی و تەحریر شام و جۆلانییە، ئامانجەکانیشی لە سوریا بە روونی دیارە کە دوژمنایەتی کوردانی رۆژئاوای کوردستانە و هەوڵی داگیرکردنی ئەو ناوچانە دەدات، بە روونیش داوای دروستکردنی ناوچەیەکی ئارام دەکات، کە پانتاییەکەی 600 کیلۆمەتری چوارگۆشە بێت لەسەر خاکی کوردستانی باشوور و رۆژئاوا، بە بیانووی بوونی پەکەکە و پاراستنی ئاسایشی تورکیا.
روسیا 
مۆسکۆ ساڵانێکی زۆر بەرگری لە رژێمی بەشار ئەسەد کرد تا دواساتەکانی رووخانی ئەو رژێمە، لە ئێستاشدا هێزەکانی لە هەردوو بنکەی دەریایی تەڕتوس و بنکەی ئاسمانی حمێمیم ماوە. 
ئەمریکا
واشنتۆن کە پێشتر 10 ملیۆن دۆلاری دیاری کردبوو، وەکو پاداشت بۆ هەر کەسێک، شوێنی (محەمەد جۆلانی)یان پیشان بدات، ماوەیەک پێش ئێستا لە گەڵیدا کۆبۆوە. 
هێزەکانی ئەمریکا ئێستا  لە 17 بنکە و  13 خاڵی سەربازیدا هەن و دابەش بوونەتە سەر ناوچەکانی  کۆبانی و گرێ سپی و عێن عیسی و رمێلان و تەل بەیدەر و شەدادی، لە شارەکانی قامیشلو و حەسەکە و دێرە زۆر و رقەش مانەوەیان بەستۆتەوە بە مانەوەی هەڕەشەکانی دەرکەوتنەوەی داعش، هاوپەیمانی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)ن، لە سیاسەتیان وا دەردەکەوێ دەستبەرداری سوریا و هاوپەیمانەکانیان نابن و ناکشێنەوە و چاوەڕوانی ئایندەی سوریان، بەرەو کوێ دەڕوات، ئایا سوریای نوێ دەبێتە وڵاتێکی ئارام، یان دەبێتە سەرچاوەی مەترسی بۆسەر ئیسرائیل و بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا لەناوچەکەدا.
قۆناغی راگوزەر لە سوریا
ئەم قۆناغە زۆر هەستیارە، لەهەر وڵاتێک کە سیستم و حوکمڕانییەکەی بە کودەتا یان شۆڕش رووخا بێت، هەمیشە ئەو گروپانە یان حزبانەی ئۆپۆزسیۆن لەوپەڕی راست تا ئەوپەڕی چەپ،  کۆک دەبن بۆ رووخاندن، بەڵام بۆ بنیاتنانەوە یان روونتر بۆ دابەشکردنی دەسەڵات، ناکۆک دەبن، زۆر جاریش قوڕەکە خەستتر دەبێتەوە بۆ خەڵکی ئەو وڵاتانە، نموونەش لەو رووەوە زۆرە.
ئایندەی کورد لە سوریا
ئایندەی کورد و ئیدارەی خۆسەری کوردستانی رۆژئاوا بەندە بە دوو ئەگەرەوە، ئەگەری یەکەم - پشتیوانی ئەمریکا و ئەوروپا لە پاراستنی ئەو ناوچەیە و راگرتنی هێرش و پەلامارەکانی تورکیا بۆسەر کۆبانی و ناوچەکانی تری ژێر دەستی ئیدارەی خۆسەری.
ئەگەری دووهەم- ئەوەیە ئایا بە راست حکومەتی نوێی سوریا، دەبێتە حکومەتێکی دیموکراسی و مافی هەمووانی تێدا پارێزراو دەبێت؟ ئایا سوریا دەبێتە خاوەن دەستورێکی مۆدێرن. 
خاڵی دڵخۆشکەر، ئەوەیە کە مەزلوم عەبدی و ئیدارەی خۆسەری، دەیانەوێت بیانوو نەدەن بەدەستی تورکیاوە، بۆهێرش کردن، بەوەی لەگەڵ دۆخی سوریا بگونجێن و ببن بە بەشێک لە سوریای ئایندە ئەگەر دیموکرات بێت.
پوختەی دۆخی ئێستای سوریا
دۆخێکی ناجێگیرە، خاوەن ئابوورییەکی داتەپیو و قەرزارە، پڕە لە گروپی چەکداری جۆراوجۆر، دەستی دەرەکی و هێزی دەرکی جۆراوجۆری تێدایە، جەستەیەکی شەکەتە لە بندەستی قەدەری هەموون، ئایا دەتوانێ هەستێتەوە سەرپێ، هەمووان بە گومانەوە دەڕواننە جۆلانی و گروپەکانی هاوپەیمانی کە باکگراوندێکی تیرۆرستیان هەیە.