دڵزار حەسەن
پۆستە سیادییەكانی ناو حكومەت، جگە لەوەی رەهەندێكی سیاسییانەی هەیە، بەڵام لە جەوهەردا دەبێت ئەركی یەكەم و سەرەتایان خزمەتكردنی كۆمەڵانی خەڵك و یەكە ئیدارییەكان بێت. حكومەتی هەرێم ئیدارەی چوار پارێزگا و چوار ئیدارەی سەربەخۆ دەكات، كە بە سیستەمێكی مەركەزییانە داهات و خەرجییەكان هەڵدەسووڕێنێت. پەرلەمانیش وەك دەزگایەكی یاسادانان بێ جیاوازی یاسا و رێنمایی دەردەكات، بەڵام لە زۆركاتدا دەسەڵاتی جێبەجێكردن، گرنگی بە ناوچەیەك دەدات و شارێكی دیكە فەرامۆش دەكات. ئەمانەش هۆكاری سیاسی خۆیان هەیە، كە بەداخەوە تائێستا درێژەیان پێدراوە. لەكاتێكدا سیاسەت و كاری حكومەتداریی و پەرلەمانتاری دوو شتی زۆر جیاوازن.
سیاسەت زیاتر پەیوەندیی بە دونیای دیبلۆماتكاریی و پەیوەندییەكانی حكومەت/ حزب/ رێكخراوە سیاسییەكانەوە هەیە، كە بۆ گەیشتن بە ئامانج هەلومەرج دەخووڵقێنن. ئەوەش پێی ناگوترێت سیاسەت، بەڵكو هونەری گەیشتنە بە ئیدارە خۆجێیەكان، كە خۆی لە شارەزابوون و ئەزموون و پسپۆرییەوە دەبینێتەوە. بۆ نموونە پارێزگاری شارێك، قایمقامێك، بەڕێوەبەری شارۆچكەیەك، جگە لە پسپۆڕیی و شارەزاییەكەی چ شتێكی دیكە بەو پۆستەی دەیبەستێتەوە؟! مەگەر لە هەرێمێكی نا سیستەمی وەك ئێمە نەبێ، ئەو پۆستانە كراوە بە تەشریفاتی و حزب دایاندەنێت! ئەگینا ئەو پۆستانە بەرلەوەی پۆستی سیاسی بن، پۆستی پیشەیین. هەرچەندە پۆستەكان بە هۆی هەڵبژاردنی ئیدارە خۆجێیەكانەوە لەنێوان حزب و لایەنە سیاسییەكان دابەشدەكرێت، بەڵام هیچ یەكێك لەمانە ئەركی سیاسیی راناپەڕێنن تا پێیان بگوترێت كاراكتەری سیاسی. هەڵبەت ئەوانە فەرمانبەری دەوڵەتن و دەوڵەتیش ئەركی راپەڕاندنی خزمەتگوزاریی و ئیدارەدانێكی دادپەروەرانەی لە ئەستۆدایە.
سیاسەت خۆی لە خۆیدا پەیوەستە بە دۆخی ململانێیەكان، لە دەرەوەی پەرلەمان و حكومەت و ئیدارەخۆجێیەكاندا. جگە لەوەی لە جەوهەردا چەمكی سیاسەت پێناسەی خۆی هەیە و زیاتر پێوەندارە بە مێزی دانووساندن و كاروچالاكی سیاسییەكانەوە، بەڵام لە هەندێک گۆشەی ئەو جیهانە، پێناسەی خراپ و دژواری بۆ كراوە. ئاخر وەزیر و پەرلەمانتار سیاسەت ناكات تا پێی بگوترێ سیاسی، بەڵكو بە هۆی شارەزایی و پسپۆریی و ئەزموونییەوە، دۆخی ئابووری، كۆمەڵایەتی، تەندروستی، پەروەردەیی و كەلتورییەكان هەڵدەسەنگێنێت و بەهۆی لیژنەكانەوە، تاوتوێی كێشەكان دەكات و لەگەڵ سەرۆكایەتی حكومەت و پەرلەمانیش رێك دەكەوێت، پاشان دەیكەنە كارنامەی یەكێك لە دانیشتنەكان و دواجار گفتوگۆی لەسەر دەكرێ و كۆدەنگی پەرلەمانتارانی لەسەر دروست دەبێ، یاخود بە كۆی دەنگ رەتدەكرێتەوە.
بێگومان ئەوە كارێكی تەواو پیشەییانەیە و هیچ پەیوەندییەكی بە سیاسەتەوە نییە. پەرلەمانتاری، ئەركێكی پسپۆڕیانەی ئۆرگانیزەكراوە، پشت بە دیسپلینی یاسایی دەبەستێت و لە بەرگی حكومەت و دەسەڵاتی جێبەجێكردندا خۆی دەردەخات، دەتوانین بڵێین، بێ حكومەت پەرلەمان بایەخی نییە و حكومەتیش بێ بوونی یاساكان، شەرعییەت وەرناگرێ، كە پەرلەمانتاران بە هۆی لیژنەكانەوە دوای دەنگدان و ناساندنیان پەسەندی دەكەن.
پوختەی قسە ئەوەیە، بۆچی لە شاری هەولێر پۆستە گرنگەكان دەبێت بەدەست یەك حزبەوە بێت؟! لەكاتێكدا دەبێت بە ئیستحقاقی ئینتیخابی و بە رێژەی دەنگ و جەماوەر بێت، بەتایبەتی لەناو ناوەندی شاردا. حزب و لایەنەكانی دیكە دەتوانن بەشێك لەو پۆستانە ببەن، كە ئیستحقاقی خۆیانە. شار بەوە جوانتر دەبێت، حزب و رەنگی جیاواز و بە بەرنامە و ئەجێندای جوداوە حوكمی بكات، پیسبوونی ژینگەی هەولێر و زۆری توشبووانی شێرپەنجە و چەندان دیمەنی نا تەندروستانەی دیكە، ئەوەمان پێدەڵێت، فەرمانڕەوایی یەك حزبی، شاری هەولێری بەرەو ئەو دۆخە بردووە، كە دەبێت چاكبكرێتەوە.
