وتەكانی دۆناڵد ترەمپ بەشێكیان چوونەتە بواری جێبەجێكردنەوە و لە ئێستادا جۆرێك لە شڵەژان و هەژاندنی ئابووری و سیاسی لەسەرتاپای جیهاندا هێناوەتە ئاراوە و پێدەچێت جەنگە ئابووری و جیۆسیاسییەكانی ترەمپ هەر لە (مەكسیك و كەنەدا و چین)دا چڕنەبێتەوە و لەوانەیە هاوپەیمانە نزیكەكانی ئەمریكاش لە یەكێتی ئەوروپا و پەیمانی باكووری ئەتڵەسیش (ناتۆ) بگرێتەوە و ئەوەی لە وتەكانی ترەمپەوە دەخوێندرێتەوە گوشار خستنە سەر پەیمانی ناتۆیە.
پەیمانی ناتۆ بەوپێیەی گەورەترین و كۆنترین هاوپەیمانی سەربازییە لە جیهاندا، پێویستیی بە بودجەیەكی زەبەلاح دەبێت بۆ بەڕێوەبردنی كار و ئەركە سەربازی و جەنگییەكانی لەسەرتاپای جیهاندا
پەیمانی ناتۆ وەك گەورەترین هاوپەیمانی سەربازی:
لەدوای كۆتاییهاتنی دووەم جەنگی جیهان، بە پێشنیازی ئەمریكا لەساڵی 1949دا پەیمانی ناتۆ پێكهێنرا، بەمەبەستی رووبەڕووبوونەوەی یەكێتی سۆڤیەتی پێشوو و سنووردانانێك بۆ زیاتر بەرفراواننەبوونی سۆڤیەت، گرنگترین خاڵی ئەم هاوپەیمانییەش خاڵی پێنجەم بوو كە تێیدا هاتبوو ((هێرشكردنە سەر هەر ئەندامێكی ناتۆ بە هێرشكردن دادەنرێت بۆ سەرجەم وڵاتانی ئەندامی هاوپەیمانییەكە))، ئەم هاوپەیمانییە ئێستا تەمەنی لە 75 ساڵ زیاترە و بارەگاكەی لە شاری برۆكسلی پایتەختی بەلجیكایە و خاوەنی زیاتر لە (3 ملیۆن سەربازە) و بە بەردەوامی بەرگریان لە بەهاكانی ئایدۆلۆژیای رۆژئاوایی كردووە و رۆڵی سەرەكیشی گێڕاوە لە یەكلایكردنەوەی زۆر دۆسێ و كێشەی جیهانی و رووبەڕووبوونەوەی تیرۆر، ئێستا و پاش بوون بە ئەندامی هەریەك (فنلەندا و سوید) ژمارەی دەوڵەتانی ئەندام لە پەیمانی ناتۆدا گەیشتۆتە (32 وڵات).
بودجەی پەیمانی ناتۆ:
پەیمانی ناتۆ بەوپێیەی گەورەترین و كۆنترین هاوپەیمانی سەربازییە لە جیهاندا، پێویستی بە بودجەیەكی زەبەلاح دەبێت بۆ بەڕێوەبردنی كار و ئەركە سەربازی و جەنگییەكانی لەسەرتاپای جیهاندا، لەمبارەیەوە ئەمریكا تا ساڵی 2023ش بەبەردەوامی جەختی لەسەر ئەوە دەكردەوە كە دەبێت دەوڵەتانی ئەندامی ناتۆ 2 %ی كۆی بەرهەمی ناوخۆیان بۆ بودجەی سەربازی ناتۆ تەرخان بكەن تاوەكو ناتۆ بتوانێت ئەركە سەربازی و ستراتیژییەكانی لە سەرانسەری جیهاندا جێبەجێ بكات، بەتایبەتیش دوای ئەوەی روسیا چەند ناوچەیەكی لە خاك و ئاوی ئۆكرانیا داگیركرد و هەڕەشەی روسیا بەشێك لە وڵاتانی ئەندامی ناتۆی خستە دۆخی مەترسییەوە و ئەمریكاش وەك بەهێزترین ئەندامی ناتۆ گەورەترین بودجەی ناتۆی لەئەستۆ گرتووە، بڕوانە هەردوو شێوەی ژمارە (1) و (2)، و بەبەردەوامی جەختی لەوە دەكردەوە كە پێویستە وڵاتانی ئەندامی ناتۆ ئەو 2 %ی لەكۆی بەرهەمی ناوخۆیان تەرخان بكەن بۆ بودجەی سەربازی ناتۆ.
ترەمپ هەڕەشە لە ئەندامانی ناتۆ دەكات:
سەرۆك ترەمپ لەكاتی هەڵمەتی هەڵبژاردن و ئێستاش كە لە 2025-1-20 سەرۆكایەتی ئەمریكای وەرگرتووە هەڕەشەی ئەوە لە وڵاتانی ئەندامی ناتۆ دەكات كە پێویستە رێژەی 2 % لەكۆی بەرهەمی ناوخۆ بەرزبكەنەوە بۆ 5 % تاوەكو بەشێوەیەكی ئاسایی ئەرك و كارەكانی ناتۆ بڕوات بەڕێوە و ترەمپ جەخت لەوە دەكاتەوە كە لە پێناوی پاراستنی ئاسایشی وڵاتانی ناتۆ لە ئەوروپادا ساڵانە ئەمریكا خەرجییەكی ئێجگار گەورە تەرخاندەكات و ئەگەر ئەو بودجە گەورەیەی ئەمریكا نەبێت ئەوا ئاسایشی ئەندامانی ناتۆ دەكەوێتە مەترسییەوە و ئۆكرانیاش بەباشترین نموونە دەهێنێتەوە.
ترەمپ لەمبارەیەوە هزری بەرگری و ئاسایش و ئابووریی تێكەڵ بە یەكتری كردووە و دەڵێت ئەوەی بیەوێت بە ئارامی بژی و بەرگری لێبكەین، وا پێویست دەكات ئەركە داراییەكانی سەرشانی جێبەجێ بكات، لەبەرئەوە ترەمپ سوورە لەسەر ئەوەی كە دەبێت بەشداریی ئەندامانی ناتۆ لەڕووی داراییەوە بەشێوەیەك بێت كە ئەركی ئەمریكا كەمبكاتەوە، ئەگەر نا ترەمپ لەوانەیە بژاردەی مەترسیداری دیكە بگرێتەبەر كە سەرتاپا ئاسایشی ئەوروپا دەكەوێتە مەترسییەوە و هەمیشە مەترسیی روسیایان بیردێنێتەوە، كە بەبێ رۆڵی ئەمریكا لە ناتۆدا دەبنە نێچیرێكی لاواز بۆ روسیا.
* پسپۆری جیۆسیاسی و ئاسایشی نەتەوەیی
