رووداوەكانی هاتوچۆ یەكێكە لە پەتا مەترسیدارەكانی هەڕەشە لە مرۆڤایەتی دەكەن و كاریگەرییان لەسەر داهاتووی هەیە. ئامارەكان دەریانخستووە، كە ساڵانە لە رووداوەكانی هاتوچۆدا لەسەر ئاستی جیهان 1.3 ملیۆن كەس دەمرێت، لەگەڵ 2.5 ملیۆن برینداری قورس و سووك. بەپێی هەڵسەنگاندنەكانی رێكخراوی تەندروستیی جیهانی ئەم ژمارەیە لە ساڵی 2030دا بە رێژەی %60 زیاددەكات. تێچووی ئابووریی ئەو رووداوانە 518 ملیار دۆلاری ئەمریكییە، 65 ملیاری لە وڵاتانی تازەپێگەیشتوودایە.
لە هەرێمی كوردستان ناوچەكانی ئاوەدانی هەڕەمەكیانە فراوانبوون، شارەكان ئەنجامی كۆچكردنی زۆری دانیشتوان قەرەباڵغ بوون، ژمارەی ئۆتۆمبێلەكان بەڕادەیەك هەڵكشاوە كە هەرێم وەك پاركێكی گەورەی ئۆتۆمبێلی جۆربەجۆری لێهاتووە، ئەوانەش مایەی جەنجاڵیی هاتوچۆ و بەرزبوونەوەی رێژەی رووداوەكان و قوربانیانی هاتوچۆن.
وڵاتەپێشكەوتووەكان توانیویانە سەركەوتووبن بەسەر رووداوەكانی هاتوچۆدا، لە رێگەی بایەخدان بە هۆكارە سەرەكییەكانی ئەو رووداوانەوە: مرۆڤ و رێگەوبان و ئۆتۆمبێل. سەبارەت بە مرۆڤ بایەخیان داوە بە بەرزكردنەوەی كوالێتی شۆفێری و توندوتۆڵكردنی مەرجەكانی هاتوچۆی سەرنشینان و هوشیاركردنەوەی هەمەلایەنی پیادەڕەوەكان. لە رووی رێگەوبانەوە بایەخیان بە ئەندازەی هاتوچۆ و زامنكردنی سەلامەتی داوە و كەرەستە پێویستەكانیان بۆ دەستەبەركردووە. لە رووی ئۆتۆمبێلیشەوە بایەخیان بە چاككردنی كوالێتی و پتەویی داوە و سوودیان لە تەكنۆلۆژیا وەرگرتووە بۆ بەرهەمهێنانی سوارڕەوی زیرەك، كە ئەگەری رووداوەكانی هاتوچۆ كەم دەكاتەوە. لایەنە پەیوەندیدارەكان ساڵانە ئاماری رووداوەكانی هاتوچۆ و ژمارەی قوربانییەكان رادەگەیەنن، بەڵام بە درێژایی ئەو ساڵانە بیریان لەوە نەكردووەتەوە، پلانێكی پێنج ساڵە بخەنەگەڕ، بە مەبەستی سنووردانان بۆ رووداوەكانی هاتوچۆ و قوربانییە بێشومارەكانیان. دەكرێت ناونیشانی پلانەكە بریتی بێت لە: ”تاقە قوربانییەكیش لە رووداوی هاتوچۆدا زۆرە“، كە مەبەست لێی بنیاتنانی سیستمێكی هاتوچۆی هاوچەرخی سەلامەتخواز و پاراستنی گیانی هاووڵاتیانە. ئامانجی پلانەكە ئەوەیە، لە ماوەیەكی دیاركراودا و بە پیادەكردنی كۆمەڵێك رێكار و هەنگاوی كردەیی (یاسایی و پیشەیی و زانستی) ژمارەی قوربانیان (مردوو و برینداری سەخت و برینداری سووك) بە رێژەی ٪25 یان ٪50 كەم بكرێنەوە.
١- پێكهێنانی ئەنجوومەنێكی باڵا كە پێك بێت لە: وەزارەتە پەیوەندیدارەكان، پارێزگا و شارەوانییەكان، كۆمپانیا ناوخۆییەكان، هاوردەكارانی ئۆتۆمبێل، كەسانی پسپۆڕ و شارەزا...هتد.
٢- دەستەبەركردنی داتای راست و متمانەپێكراو دەربارەی رووداوەكان و قوربانیان بەپێی (شوێن، كات، وەرز، هۆكار، تەمەن و رەگەزی، جۆری ئۆتۆمبێل).
٣- یاسا و رێنمایی پێویست.
٤- لێكۆڵینەوە و توێژینەوەی زانستی و مەیدانی.
٥- پۆلێنكردنی هەنگاوەكانی پلانەكە لە رووی ئەولەویەت و كات و جێبەجێكردنەوە.
٦- تەرخانكردنی پارەی پێویست لە بودجەی ساڵانەی هەرێمدا و بەشداریپێكردنی دەوڵەمەندەكان.
٧- هەڵسەنگاندنی كورتخایان و درێژخایانی پلانەكە و چارەسەركردنی كەموكوڕییەكان و گەشەدان بە میكانیزم و هەنگاوەكان.
(*) شارەزای بواری هاتوچۆ
