دیموکراسیی، کەلتوری سیاسیی حزب

دیموکراسی، ئەگەر پێناسەیەکی سادەی بۆ هەڵێنجین جیا لە پێناسە باوەکەی خۆی (دەسەڵاتی گەلە)، بریتیە لە پێکهاتنێکی کۆمەڵایەتی و رەتکردنەوەی شەڕی هێز بۆ دەسەڵات، بە شەڕێکی مۆدێرن و بێ خوێن، ئەویش دەنگدان و جیاکردنەوەی دەنگەکان، قبووڵکردنی بڕیاری سندوقەکانی دەنگدانە. 
دیموکراسی، دەبێت لە باوەڕی هێزی سیاسیدا، بچەسپێت، ببێتە کەلتوری کاری سیاسی، لەناخی هێزی سیاسیدا، دەبێت شوێنیک نەمێنێتەوە بۆ بەکارهێنانی هێز و خوێن و داپڵۆسین کە لە رابردوودا پشتی پێبەستراوە بۆ یەکلاییکردنەوەی ململانێکان. 
ئەو کۆمەڵگایانەی کە سیستمی دەسەڵاتی دیموکراسی جێبەجێدەکەن، تایبەتمەندیان هەیە سوودیان لێ بینیوە، گرنگترینیان بریتین لە:
ئامادەکردنی هاووڵاتی باش
دیموکراسی سیستمێکی سیاسی نموونەییە کە ئامانجی ئامادەکردنی هاووڵاتی باش و بەرپرسیارە بە دابینکردنی ژینگەیەکی نموونەیی کە یارمەتیدەرە لە بەدەستهێنانی تایبەتەمەندییە باشەکان و پەرەپێدانی کەسایەتییەکی ئەرێنی سیستمی دیموکراسیدا، هەروەها بوارێکی گەورە بۆ تاکەکان دەڕەخسێنێت تا بە تەواوی ماف و ئەرکەکانی خۆیان بناسن. 
پاراستنی بەرژەوەندیی هاووڵاتیان
ئەمەش بە دابینکردنی مافی دەنگدان بەو کەسانەی کە نوێنەرایەتییان دەکەن لە حکومەتدا، لە چوارچێوەی پرسە جۆراوجۆرەکاندا، جا چ سیاسی، ئابووری، یان کۆمەڵایەتی، هاوشان پاراستنیان لە جێبەجێکردنی ئەو بڕیارانەی کە لەگەڵیاندا هاوڕا نین. 
دەستەبەرکردنی یەکسانی
 دەوڵەتی دیموکراسی بە یەکسانی مامەڵە لەگەڵ هەموو هاووڵاتیانی دەکات، مافە سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتییەکانیان بۆ دەستەبەر دەکات، هەروەها دادپەروەری و یەکسانی لەبەردەم یاسادا بەدەستدەهێنێت، رێگری دەکات لە جیاکاری نێوان تاکەکان بەهۆی جیاوازی بیروڕا، چینایەتی، رەگەز، یان بابەتی تر.
رێگری لە قۆرخکاری 
 حکومەت دەسەڵاتەکانی لە ماوەی دیاریکراودا بەکاردەهێنێت، بۆ ئەوەی دڵنیابێت لەوەی سیاسەتەکانی حکومەت لە بەرژەوەندی خەڵکدایە. 

سیستمی دیموکراسی یارمەتی هاووڵاتیان دەدات بۆ گەیشتن بە قۆناغی رەزامەندی لە رێگەی بەشداریکردنیان لە هەڵبژاردنی حکومەتەکان و ئەگەری گۆڕینیان.

سەقامگیری حکومەت و پابەندبوونی بە بەرپرسیارێتی، لە ژێر دیموکراسیدا حکومەت لە رێگەی هەڵبژاردنەوە هەڵدەبژێردرێت، ئەمەش حکومەتی هەڵبژێردراو زیاتر بەرپرسیار دەکات، بۆ ئەوەی ئەندامەکانی بە تەواوی ئەرکەکانی خۆیان جێبەجێبکەن جگە لەوەش گفتوگۆکردن لەسەر بابەت و کێشە جۆراوجۆرەکان و بەدواداچوون، بەشداریکردن بۆ بڕیاردانی گونجاو، کە لە ئەنجامدا حکومەتێکی کاریگەر و یەکگرتوو و سەقامگیر دەبێت.
سیستمی دیموکراسی یارمەتی هاووڵاتیان دەدات بۆ گەیشتن بە قۆناغی رەزامەندی لە رێگەی بەشداریکردنیان لە هەڵبژاردنی حکومەتەکان و ئەگەری گۆڕینیان.
پەرەپێدانی هۆشیاری سیاسی خەڵک 
کاتێک هەڵبژاردن دەکرێت، کاندید و لایەنە سیاسییەکان بەرنامە و سیاسەت پێشنیاز دەکەن، کە لە رێگەی جۆراوجۆری پەیوەندیکردنەوە بڵاودەکرێنەوە، بە مەبەستی بەدەستهێنانی پشتیوانیی هاووڵاتیان، ئەمەش هۆشیاری سیاسییان زیاتر دەکات، باشترین هەڵدەبژێرن.
ئەگەر هێزێکی سیاسی لە هەر ناوچەیەکدا کە دەسەڵاتێکی هەبێت، ئەم پرەنسیپانەی لە کەلتورە سیاسییەکەیدا نەچەسپاندبێت و بەشێوەیەکی کردەیی پابەند نەبێت پێیەوە، ئیدی لەم خاڵانە و چەندینی تر، دەرەنجامی ئەرێنین، دەگۆڕدرێن بۆ خاڵی نەرێ.
ئەگەر، کەمێک بگەڕێینەوە بۆ دواوە لێدوانی بەرپرسانی نێودەوڵەتی چاودێر لەسەر قەوارەی هەرێمی کوردستان، کە ژینگەی ئێمەی کوردزمانە و بە ماندووبونێکی 100 ساڵی، قەوارەکەمان دروست کردووە، ئەوا دەتوانین بڵێین هێزی سیاسی لەم هەرێمە هەیە، کەلتوری نادیموکراسییە و مەترسییە لەسەر خەڵک و خاک و دەسەڵاتی دامەزراوەیی و یاسایی، پاڵپشت بەوەی، هەڵبژاردن لەکاتی خۆی نەکراوە و دامەزراوەکان بە شەرعیەتی دەنگی خەڵک نوێ نەکراوەتەوە. 
نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان لە عیراق، جێنین پلاسخارت، بە راشکاوی ئاگاداری دەسەڵاتدارانی کردەوە بێ ئەوەی ناویان بهێنیت، ئەگەر ئاوا بەردەوامبن ئەوە ئەم دەسەڵاتە بۆ ئێوە بەمشێوەی ئێستا نامێنێتەوە، ئەمڕۆ بەراورد بەکاتی ئەم لێدوانەی نوێنەری سکرتێری نەتەوەیەکگرتووەکان، بەشێک لە دەسەڵاتەکانی هەرێمی کوردستان، کەمکراوەتەوە. 
هێشتا رکابەری و ململانێ بۆ چنگخستنی دەسەڵات و هێز و پێگە، بەرێگای تر،  لە دامەزراوە مەدەنی و یاساییەکان، کە دەبێت لە رێگەی شەرعییەتی هەڵبژاردنەوە بە دەستبهێنرێت،  بەردەوامی هەیە، واتە مەترسییەکە نەڕەویوەتەوە. 
دەرئەنجام بە وتەیەک» گلۆرکردنەوەی نیشتمان، بۆ لای کەلتوری نادیموکراسی، گلۆرکردنەوەیە بەرەو فەنابوون»