سەرژمێری گشتیی عیراق بۆ ساڵی 2024، لە کاتێکدا دێت کە کەرکوک و ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی هەرێم رووبەڕووی شاڵاوێکی نوێی گۆڕینی دیمۆگرافی بوونەتەوە، ئەم هەنگاوە چارەنووسسازە کە بڕیارە لە 20ی ئەم مانگەدا ئەنجام بدرێت، دەرفەتێکی مێژووییە بۆ پاراستنی ناسنامەی راستەقینەی ئەم ناوچانە و بەرەنگاربوونەوەی ئەو پیلانە سیستماتیکانەی کە بە درێژایی زیاتر لە 75 ساڵە بەردەوامن.
بەشداریی چالاکانە و یەکگرتووانەی هەموو کەرکوکییەکان لەم پرۆسەیەدا، نەک تەنها زامنی سەرکەوتنی ئەم هەنگاوە چارەنووسسازەیە، بەڵکو درێژەپێدان و رێزگرتنی خەباتی هەزاران شەهیدە
مەترسییەکانی قۆناغی ئێستا
بەپێی زانیارییە راگەیەندراوە فەرمییەکان، وێڕای هەوڵەکانی نزیک بە هەشت دەیەی رابردووی رژێمە جیاجیاکانی عیراق بۆ گۆڕینی دیمۆگرافیای کەرکوک، لە سەردەمی عیراقی نوێ و دەسەڵاتی راکان جبووری پارێزگاری پێشووی دا، کەرکوک رووبەڕووی گۆڕانکارییەکی دیمۆگرافی مەترسیدار بۆتەوە لە نمونەی:
- بە لێشاو هێنانی عەرەب بۆ کەرکوک.
- دروستکردنی کارتی زانیاری بۆ هاوردەکان، بێگومان بە ئامانجی سیاسی هەنووکەیی و ستراتیژی.
- لەئێستادا هەوڵدان بۆ دواخستنی سەرژمێری بە مەبەستی تەواوکردنی پرۆژەی گۆڕینی دیمۆگرافیای کەرکوک، کە ئەمە خۆی لە خۆیدا درێژەپێدەری هەمان سیاسەتی تەعریبە کە رژێمی بەعس جێبەجێی دەکرد.
- پەراوێزخستنی کورد لە دامودەزگا حکومییەکانی پارێزگاکەدا.
بەردی بناغەی ماددەی 140
سەرژمێری 2024 بۆ گەلی کورد لە کەرکوک، هەر زۆر لەوە گرنگترە کە تەنها لە ئامار و ژمارە بیبینێتەوە و وێنای بکات:
- سەرژمێرییەکە بنەمایەکی سەرەکییە بۆ جێبەجێکردنی ماددەی 140ی دەستووری عیراق.
- سەرژمێری ئەمجارە دەتوانێت ببێتە هەوێنی چارەسەری یەکجارەکی کێشەی ناوچە جێناکۆکەکان.
- ئەم سەرژمێرییە دەتوانێ ببێتە بەڵگەی یاسایی و دەستووریی بۆ سەلماندنی مافە نەتەوەییەکانی کورد لە کەرکوک.
- دەتوانێ کۆتایی بە سیاسەتی تەعریب و تەبعیس بهێنێت.
ئەرکی نەتەوەیی و بەرپرسیارێتیی مێژوویی
هەر تاکێکی کوردی کەرکوکی لەم قۆناغە هەستیارەدا، ئەرکی گرنگی مێژوویی نیشتمانیی دەکەوێتە ئەستۆ کە خۆیان لە: گەڕانەوەی دەستبەجێی کەرکوکییەکان بۆ زێدی خۆیان لە رۆژانی 16 هەتا 19ی مانگ، بەشداریکردنی چالاکانە لە پرۆسەی سەرژمێری رۆژی 20ی ئەم مانگەدا و پاراستنی بەڵگەنامە و دۆکیومێنتە پێویستەکان و هۆشیارکردنەوەی یەکتر دەبینێتەوە.
هۆشدارییە جددییەکان
مەترسییەکانی خۆتۆمارنەکردن لە کەرکوک:
- لەدەستدانی مافی دەنگدان لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا.
- بێبەشبوون لە هەموو ئیمتیازاتی کەرکوکی بوون لەمەودوا.
- نەمانی مافی دامەزراندن لە دامودەزگاکانی کەرکوک.
- کاریگەری نەرێنی لەسەر جێبەجێکردنی ماددەی 140.
- لاوازکردنی پێگەی نەتەوەیی کورد لە شارەکە و ناوچەکەدا.
راسپاردە و پێشنیارە پێویستەکان
1 -ئامادەکردنی بەڵگەنامەکان وەک:
- کارتی نیشتمانی خێزان.
- کارتی زانیاریی سەرۆک خێزان.
- بەڵگەنامەکانی نیشتەجێبوون.
2 - رێکارە گرنگەکان:
- دڵنیابوون لە راستی و دروستیی زانیارییەکان.
- هاوکاریکردنی تیمەکانی سەرژمێری.
- رەتکردنەوەی هەر هەوڵێک بۆ دواخستنی پرۆسەکە.
- بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاریی نەتەوەیی.
دەرەنجام
سەرژمێری 2024 تەنها پرۆسەیەکی ئاماری نییە، بەڵکو:
- خاڵی وەرچەرخانە لە مێژووی خەباتی نەتەوەیی کورددا.
- دەرفەتێکی زێڕینە بۆ سڕینەوەی سیاسەتی تەعریب.
- کۆتاییهێنانە بە سەرژمێری ناڕەوای ساڵی 1957.
- سەرەتایەکی نوێیە بۆ گەڕاندنەوەی مافە زەوتکراوەکان.
بەشداریی چالاکانە و یەکگرتووانەی هەموو کەرکوکییەکان لەم پرۆسەیەدا، نەک تەنها زامنی سەرکەوتنی ئەم هەنگاوە چارەنووسسازەیە، بەڵکو درێژەپێدان و رێزگرتنی خەباتی ئەو هەزاران شەهیدەیە کە گیانیان لە پێناو پاراستنی ناسنامەی کوردستانییەتی کەرکوکدا بەخت کردووە، ئێستا کاتی ئەوە هاتووە هەموو کوردێکی کەرکوکی، بە یەکڕیزی و یەکدەنگی، بەرپرسیارێتی مێژوویی خۆی جێبەجێ بکات.
