نەوتراو، دیدێکی شیکارییە بۆ ڕووداوەکان

جۆلانی، لە جیهادییەوە بۆ دەوڵەتمەدار، لە ئایدیۆلۆژیای ئاینییەوە بۆ ئیسلامی میللی..

د. عەدالەت عەبدوڵڵا

ئایا دەسەڵات و رۆژگار، دەیگۆڕێت..؟
جۆلانی، لە جیهادییەوە بۆ دەوڵەتمەدار، لە ئایدیۆلۆژیای ئاینییەوە بۆ ئیسلامی میللی..

 لەم رۆژانەدا وێنەیەكی سەرۆكی ئیدارەی سوریا، ئەحمەد ئەلشەرع كە نازناوە جیهادییەكەی(جۆلانی)ییە كەوتە بەرچاو كە لە پێشوازیی دوو وەزیری ئەوروپیدایە، وەزیری دەرەوەی فەرەنسا، جان نۆیل بارۆ، خانمە هاوتا ئەڵمانییەكەشی، ئانالینا بێربۆك. 
  لە وێنەكەدا وەزیری دەرەوەی فەرەنسا لە تەوقەكردنەكەیدا دەست بۆ جۆلانی درێژ ناكات، لە بەرامبەردا جۆلانیش لای خۆیەوە بە دووری نزیكەی مەترێك جەستەی لە وەزیرە فەرەنسییەكە بە دوور دەگرێت. دواتر بەهۆی ئەم شێوازە نائاساییەشەوە، لە میدیاكانەوە سەرنجماندا كە فۆكەسی كامێرای رۆژنامەنووسان بە گشتی چۆتە سەر فۆرمی تەوقەكردنەکە كە تیایدا وێنەی تەوقەیەكی سارد و سڕ دەردەكەوێت، تەوقەیەك كە تەنها لە سنووری بەریەككەوتنی پەنجەكاندا دەمێنێتەوە و ناگاتە شێوازی دەستگوشین كە لە سادەترین ئاماژەدا بە واتای بەخێرهاتنی گەرم و خۆشخاڵی دەربڕینە بۆ سەردانی وەفدێكی رەسمی كە هەم بەناو وڵاتەكانی خۆیانەوە هاتبوون بۆ سوریا، هەم وەك نوێنەری یەكێتیی ئەوروپاش.

مەسەلەکە تەنها تەوقەنەکردن نییە
  كە وێنەكەم خوێندەوە، لە ئەكاونتی خۆمدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك، ئەم كۆمێنتەم لەسەر نووسی:(جەنابی شەرع، لەسەر ئەم شێوازە بەردەوام بێت، خراپ نییە!). هەندێ هاوڕێ و سەرساممان Fans، بەتایبەتی ئەو بەڕێزانەی كە سەربە رەوتە ئیسلامییەكان بوون، وا تێگەیشتبوون كە كۆمێنتەكە رەخنەیە لە جۆلانی لە بەرامبەر تەوقەنەكردنی لەگەڵ خانمە وەزیرە ئەڵمانییەكەدا، بەپێی ئەم تێگەیشتنەی خۆشیان بەرگرییان لە سەرۆكی ئیدارەی سوریا كردبوو و وایان نووسیبوو كە ئەوەی روویداوە پەیوەندیی بە رێزگرتنییەوە هەیە لە ئایینەكەی خۆی كە تەوقەكردنی لەگەڵ مێینەدا، جگە لە حەڵاڵ خۆی، حەرامكردووە. واتە بیری ئەو بەڕێزانە چووبوو بەلای ئەو بابەتەی كە هەرزوو بووە جێی باس و مشتومڕی زۆربەی میدیاكانی جیهان، بەتایبەتی ئەوروپا و بە زۆریش ئەڵمانیا خۆی، کە ئێمەش لە كوردستانی نوێ، گەرماوگەرم بابەتەكەمان رووماڵكرد، ئەویش لەرێی هاوكارمان (بورهان ئەمین) كە وەك پەیامنێر و نوێنەرمان لە ئەڵمانیا دەژی و هەفتانە هەرچی لە رۆژنامەگەری و میدیای ئەڵمانیدا بگوزەرێت، دەیانگوێزێتەوە و لە رۆژنامەكەدا بڵاویان دەكەینەوە.
 بێگومان كۆمێنتەكەی بەندە، دوور و نزیك، هیچ پەیوەندییەكی بەو رووداوەوە نەبوو كە دواجار بێربۆك -ی وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیای ناچار كرد زیاتر لە جارێك لێدوان بدات، بەوەش هەرخۆی هەڵا میدیاییە جیهانییەكەی كۆتایی پێهێنا كاتێك كە بە رستەیەك وتی: خۆم پێشبینی ئەوەم كردبوو كە جۆلانی تەوقەم لەگەڵدا ناكات.
  مەبەستی ئێمە لە كۆمێنتەكە و بڵاوكردنەوەی ئەو وێنەیە، ئاماژە فكری و سیاسییەكانی پشت ئەو فۆرمە بوو لە تەوقەكردن لەگەڵ وەزیرە پیاوەكەی فەرەنسادا كە 
بارۆ -ی وەزیری دەرەوەی فەرەنسایە. 
تەوقەكردنەكە ئاماژەیە بۆ زۆر ئەگەری سیاسی كە دەشێت یەخەی سوریا و بەرۆكی خودی جۆلانی بگرن. دیارترین ئاماژە ئەوەیە كە جۆلانی هەر لە ئێستاوە زۆر ئاسوودە نییە بەوەی كە وا دەربكەوێت كەوتۆتە ژێر ویسایە و رێنومایی ژمارەیەك زلهێزی دەرەكییەوە، لەكاتێكدا لە رووی فكرییەوە خۆی و تەحریر شامیش بانگەواز بۆ سەروەریی خاكی سوریا دەكەن.

جۆلانی لە كۆتاییدا مەحكومە كە لە بەرگی ئیسلامی سیاسییەوە وەربچەرخێت بۆ ئیسلامی میللی، واتە موسڵمانێكی كراوە و مەدەنی كە باوەڕی بە دیموكراسی و ئازادییەكان و مافی پێكهاتەكان هەبێت

دەیەوێت وا خۆی نیشان بدات، بەڵام وانییە 
  راستە جۆلانی، لە قۆناغی یەكەمدا، پێویستیی بەم سەردانە دیبلۆماسییانەی زلهێزە ئەوروپی و جیهانییەكان هەیە، هیچ نەبێ بۆ فراوانكردنی بازنەی وەرگرتنی رەوایەتی بۆ دەسەڵاتەكەی، بەڵام هاوكات دەیەوێت لانیكەم ئەگەر بە زمانی جەستەش بێت ئەو وێنەیە بۆ رای گشتیی خەڵكی وڵاتەكەی خۆی و جیهانیش پیشان بدات كە ئەو لە پێگەی پاراستنی سەروەریی دەوڵەتێكدایە، بەمەش دەبێت ئەوانیتر لێی نزیك ببنەوە، نەك ئەم وەك سیاسییەكی بێ ئەزموون و شایەن بە ئامۆژگاریكردن لەبەردەم ئەوانیتری بێگانەدا، دەربكەوێت. 
 ئاماژەیەكی تر، كە ئێمە لە كۆمێنتەكەماندا لەسەر وێنەكە مەبەستمانە بیری بخەینەوە، ئەوەیە كە جۆلانی، بەم شێوازە لە تەوقەكردن، لەبری ئەوەی رۆژئاواییەكان وەڕەس بكات و خۆیان لە سوریای نوێ بە دووربگرن، رێك پێچەوانەكەی دەچنێتەوە!. لێدوانە رۆژنامەوانییەكانی هەردوو وەزیرەكەی ئەوروپاش دوای سەردانەكەیان بۆ دیمەشق، بەڵگەی ئەوەن كە فەرەنسی و ئەڵمانەكان، زیاتر لە رابردوو دەكەونە چاودێریكردنی ئەزموونی سیاسی و ئیداریی ئەو دەسەڵاتەی كە سەرۆكی گروپێكی پێشتر جیهادیی ئەم وڵاتە لە سوریادا دەستی پێكردووە. ئەوروپییەكان هەر بە خەمی دۆسێكانی مافی مرۆڤ و مافی پێكهاتەكانی سوریا و مافی ژن و ئازادییەكانەوە نین، بەڵكو لە ئێستاوە خەمیانە بەهۆی شكستی بەڕێوەبردنی وڵاتەكەوە، سەرلەنوێ ناسەقامگیریی و شەڕی تری ناوخۆیی لە گۆڕەپانی سوریادا سەرهەڵ نەداتەوە و ئاكام بە ملیۆنان خەڵك ئاوارە ببنەوە و پەنا بۆ وڵاتەكانیان بهێنن و داوای مافی پەنابەرێتی بكەن و باری ئابووریی وڵاتەكانیان گران بكەن. 

خۆشحاڵ نین بە پشتیوانییان لە هەسەدە
 جۆلانی، لەو وێنەیەشدا، سایكۆلۆژیای جۆرێك لە نیگەرانیش ناشارێتەوە لەوەی كە فەرەنسییەكان زۆر پشتیوانیی هێزەكانی سوریای دیموكراتن، خودی ماكرۆن بەرگری لە پێگەیان لە سوریای نوێدا دەكات، وەك چۆن ترەمپ-ی سەرۆكی نوێی وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، دوای كەمتر لە هەفتەیەك پێشوازی لە رابەری هەسەدە دەكات لە كۆشكی سپی. 
 ئەم هەڵوێستانە، بە راشكاوی و ئاشكرا بێت یان شاراوە، كاربەدەستانی سوریای نوێ ئاسوودە ناكات، بەتایبەتی كە لە ئەنقەرەوە گوشاری زۆریان لەسەرە بۆ ئاوتكردنی هەسەدە لەناو هاوكێشەكانی سوریای نوێدا، دەشزانن ئەگەر پاڵپشتیی سیاسی و دیبلۆماسی و عەسكەریی ئەنقەرە نەبێت ناتوانن وڵاتەكە بەڕێوەبەرن، بەتایبەتی كە جۆلانی 10 ساڵی تەواو پەروەردەی دەستی وەزارەتی دەرەوەی توركیایە و خودی وەزیری دەرەوەی ئەم وڵاتە خۆی لە رۆژنامەی ئەلشەرقولئەوسەت -دا دانی پێدا دەنێت كە 10 ساڵ زیاترە لەگەڵیاندا هاریكاریی هەواڵگری هەبووە. 
جگە لەوانە، هەر لەو وێنەیەوە دەمانەوێت بڵێین كە جۆلانی لە كۆتاییدا مەحكومە كە لە بەرگی ئیسلامی سیاسییەوە وەربچەرخێت بۆ ئیسلامی میللی، واتە موسڵمانێكی كراوە و مەدەنی كە باوەڕی بە دیموكراسی و ئازادییەكان و مافی پێكهاتەكان هەبێت. ئەو خۆی ئێستا تێدەگات كە قۆناغی جیهاد كۆتایی هاتووە و ئەمڕۆ قۆناغی ئیستحقاقی دەوڵەتدارێتیە. ئەگەر بیەوێت گرەنتی مانەوە لە دەسەڵاتدا بكات، ئەوا ناتوانێت بە ئایدیۆلۆژیایەكی دیاریكراوی ئاینییەوە وڵات بەڕێوەببات كە لە رووی سۆسیۆلۆژییەوە فرە پێكهاتەیە و بەسەر كاڵچەر و نەژاد و ئایین و تایەفەی جۆراوجۆردا دابەش دەبن. 
ئەم وەرچەرخانە، خودی ئەو چاوەڕوانی و هیوایەیە كە رۆژئاواییەكان بۆ سوریای نوێی دەخوازن، لەوە كەمتر پێش هەر لایەك دڵەڕاوكێ و مەترسی بۆ ئەوروپی و رۆژئاواییەكان دروست دەكات. 
ئەوان دەیانەوێت جیاوازیی رۆژگار و دەوران و ئەركی بەڕێوەبردنی دەسەڵات، سەرۆكەكەی سوریا هەر تەنها بە ناو نەگۆڕێت، هەر تەنها لە جۆلانییەوە نەیكات بە ئەلشەرع، بەڵكو چاودێریی وردی كۆی سیستمی رەفتار و بڕیار و هەڵوێست و سیاسەتەكانیشی دەكەن و لەژێر گوشاریشدا بێت، دەیانەوێت بگۆڕێت، هێشتنەوەی ناوی تەحریر شامیش لە لیستی تیرۆردا و لانەدانی هەندێ ئابڵوقەش لەسەر وڵاتەكە بەشێكە لەو گوشارانە.

جۆلانی و شێوازێکی نائاسایی لە تەوقەکردن