ئارام عه‌لی عه‌زیز
دەمێكە باوكە دامەزرێنەرەكانی كۆماری توركیا گەیشتونەتە ئەو باوەڕەی، كە قۆناغ و سەردەمی كۆماری توركیا، وەكو دەوڵەتێكی وەزیفی دروستكراو لە پاشماوەی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی بۆ دژایەتیكردنی «كۆمۆنیزم و ئیسلام و كورد» بەسەرچووە، بە تایبەت بەو شێوەیەی ئێستای پارتی دادوگەشەپێدان ناتوانن پێش بە گۆڕانكارییەكانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و هەروەها پێش بەهەستانەوەی ئیسلام و كورد وەكو «مێژوو شارستانیەت» بگرن.
لەبەر ئەوە لە 15ی تەموزی ساڵی 2016 بۆ هێنانە سەركاری گولەنییەكان هەوڵی كودەتای سەربازیان دا، بەڵام سەرنەكەوتن، ئەمەیش بوو بە خاڵی لێكجیابوونەوەی ئەمریكا و توركیای ئەمڕۆ، كە دواجار دوای رووخانی رژێمی ئەسەد دەستبەرداری دەبن و لە گۆڕەپانی سوریا و عیراقدا بەناوی ژیاندنەوەی عوسمانیەت لە لایەك رووبەڕووی ئیسرائیل و سعودیە و ئێران و لە لایەكی دیكەوە رووبەڕووی روسیای دەكەنەوە.
بەریتانیا و ئەمریكا بۆ ژیاندنەوەی ئیمپراتۆریەتی رۆما، لە بەرامبەر ئیمپراتۆرییەتێكی گەورەتر كە ئەگەری دامەزراندنی لە ناوچەكەماندا بە پێی سەرچاوە مێژووییەكان زۆر زۆرەو تەنانەت حەتمیە، هەوڵی دەستبەسەرداگرتنی جوگرافیای شارستانییەتی ئەتڵانتس و لە رێگای ئیسرائیلیشەوە هەوڵی داڕشتنەوەی نەخشەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و دەستبەسەرداگرتنی قوستەنتینیە (كۆنستانتینپۆل) دەدەن، كە سەردەمانێك پایتەختی هەردوو ئیمپراتۆریەتی رۆمانیی و بێزەنتی بووەو بایەخێكی گەورەی هەیە.
بەڵام گێژەنەكەی، كە ئەمڕۆ لە حەوتی ئۆكتۆبەر هاتۆتە كایەوە و هەمووانی پەلكێش كردۆتە ناوخۆیی و لە دوازدە رۆژدا رژێمی ئەسەدی قووت دا، مێژوو كردەو زادەی پرۆسەی بووژانەوەی شارستانییە، لەبەر ئەوە سیستەمی ئەنتی كوردی هەڵوەشاندۆتەوەو دوانەی «ئیسلام و كورد»ی وەكو دوو بنەمای جیۆپۆلیتیكیی هێناوەتەوە سەر گۆڕەپانەكە، كە لە تەك «ئینسانبووندا» لەسەر زەمینی ئایین و شارستانیەتدا، مۆدێلی بووژانەوەی شارستانی لێ دێتەكایەوە، بە پێی تیۆری دەوڵەتی یاسا و هاووڵاتیبوونی تەندروست.
لەو روانگەیەوە، ئەو كوردستانەی دوێنێ بە سایكس پیكۆ بە پێی «تیۆری دژایەتی ئایین و شارستانیەت» سیستەماتیكانە دابەشكراو لە دێرسیم بە ناوی خەونێك لە گۆڕنرا، ئەمڕۆ بە هیزێكی گەورەوە، بە سەركردایەتییەكی مێژووكردەوە هەڵدەسێتەوەو دەبووژێتەوەو خۆی یەكدەخاتەوەو هەموو ناوچەكەش لەگەڵ خۆیدا دەكاتەوە یەك، دواجار قوستنەتینیەش دەكاتەوە «ئیسلامبول» نەك « كۆنستانتینپۆل»، چونكە كوردستان وەكو لە كیتابە ئاسمانییەكاندا هاتووە بەهەشتی ئادەن و سەرزەمینی میعاد و لانكەی شارستانییەت و ئومێدی مرۆڤایەتییە، سەرزەمینێكی پیرۆزە و دڵی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و دڵی زەمینیشە، كە دڵ بووژایەوە، جەستەش دەبووژێتەوە، بە تایبەت كە كاتەكەش سەردەمی سەركردایەتیی مێژووكرد و ئەمانەتی زەمانەكەش شایانی كوردی دانیشتووی رەسەنی چیاكانە بە پێی سەرچاوە ئایینیەكان.
بە گوێرەی فاكتەرە مێژوویی و شارستانییەتەكانیش، ئاكامەكانی جەنگی سێهەمی جیهان كە ئێستا لە هەڵگیرساندایە، وەكو جەنگی یەكەم و دووهەم دابەشكاری نابێت، بەڵكو تەوحیدی جوگرافیای ئایین و شارستانییەت دەبێت و سەردەمی برایەتی گەلان دەستپێدەكات و كوردستانیش وەكو پێشوو لە دۆڵی دیجلە و فوراتەوە بە پرشنگی خۆری مەعریفەی، كە ئەمڕۆ لە هەڵهاتندایەو دۆڵی نیل رووناك دەكاتەوە و سەرلەنوێ مێژوو دەست پێدەكەینەوە.
