ئەدەب – سێبەر و سایە

هەنگاو فەیسەڵ ئه‌وه‌ی پێی گه‌یشتووین به‌شناكات، به‌رده‌وام حه‌سره‌تی پوخته‌بوون ناخمان ده‌خوات. (بوون) چییه‌؟ گه‌ردوون و سروشت چین؟ ده‌مانه‌وێت باڵاتر بین بۆئه‌وه‌ی له‌ رازه‌ په‌نهانه‌كان تێبگه‌ین. له‌ رێگا ره‌خساوه‌ سروشتییه‌كانه‌وه‌ بێت یاخود له‌ رێگای تابۆ و یۆتۆپییه‌كانه‌وه‌ بێت. هه‌روه‌ك چۆن ماكیاڤیلی گوتی: «ئامانج پاساو بۆ ئامراز ده‌هێنێته‌وه‌«. كاره‌كته‌ری (فاوست) له‌ نێوان میتۆلۆژیا و مێژوودا وتووێژگه‌لی زۆری ده‌رباره‌كراوه‌. له‌پێش (گۆتێ)دا شانۆگه‌ری زۆر ...

پ.د.زاهیر لەتیف كەریم پ.د.نیان نەوشیروان مەستی بەشی سێیەم سێهەم/ئاستی كردارە ئەركییەكان لەڕێگەی یاسایەكی نەریتییەوە.لەوكاتانەی كەیاسا دەستكرد ودانراوەكان،بەهۆی گەندەڵی ڕژێمە سیاسییەكان، كاری لەسەر نەكرا ئەوا شاعیر ناچارە پەنا بۆ یاسا نەریتییەكان بەرێت كەبەشێكە لەكلتووری نەتەوە ومێژوو،تەنانەت خودی خوشی.لەهەمان دەقە ئاماژەپێكراوەكەی سەرەوەدا (شار)،سوارە جارێكی تر دەگەڕێتەوە بۆ زەمەنی خێل وهۆز كەلەلایەكەوە ئەم گەڕانەوەیە بەئەركێكی كرداری خۆی دەزانێت.لەلایەكی تریشەوە ئەم كلتوورە نەریتییە بریتیە ...

ئەردەڵان عەبدوڵڵا (1-2) دەمێکە خەریکی خوێندنەوەی کتێبم،لێ بەداخەوە هیچ گرنگیم بە خوێندنەوەی ئەفسانە و داستانەکان نەدەدا، هەتا پێش چەند ساڵێک هاوڕێی نووسەر و وەرگێڕی هێژام کاک «سەلاح حەسەن پاڵەوان» کتێبێکی نایابی خۆی پێشكەشكردم بەناوی « دەسەڵاتی ئەفسانە» ئەو کتێبە دەرگایەکی گەورە و لەبیرکراوی بۆ کردمەوە، هەتا ئەو کتێبەم نەخوێندەوە، نەمزانی گرنگی ئەفسانە بەسەر ژیانی گەلانەوە چییە و رۆڵی لە ئێستاشدا ...

خەلیل عەبدوڵڵا حەیفە ئەم گیانە بڕژێ‌ بێ‌ سەمەر خۆم موبتەلا كەم بەدەرد‌و كەسەر مردن جارێكە بابەمەردی بێ‌ سەرشۆڕ نەبم لای دۆست‌و برادەر بورهان حاجی محەمەد عەبدولڕەحمان كە نازناوی جاهید بووە، شاعیرێكی دیارو ناسراوی كوردستانە‌و بەشیعرەكانی خزمەتێكی زۆری بەئەدەب‌و روناكبیری كوردی كردووە. جاهید ساڵی 1918 لەئامێزی بنەماڵەی ناوداری دۆغرەمەچیی هۆزی جافی مورادی لەگەڕەكی سەرای قەڵای هەولێر لەدایك بووە. بنەماڵەی دۆغرەمەچی بنەماڵەیەكی ...

محەمەدی ماملێ‌ هونەرمەندێكی گەورەو ناسراوی كوردستانە‌و بەدەنگە خۆش‌و ئەفسوناوییەكەی خزمەتێكی گەورەی بەهونەری گۆرانی‌و موزیكی كوردی كردووە‌و شوێن پەنجەی بەگەشەپێدان‌و پێشخستنی ئەو هونەرەوە دیارە. محەمەد كوڕی میرزا سەعید كوڕی میرزا عەلی كە بەمحەمەدی ماملێ‌ ناسراوە، ساڵی1925 لەشاری مەهابادی مەڵبەندی هونەرو رۆشنبیری‌و لەئامێزی خێزانێكی دەنگخۆش‌و هونەرپەروەردا لەدایك بووە. ماملێ‌ هەر لەمنداڵییەوە خولیای هونەری گۆرانی بووە‌ولەتەمەنی 13 ساڵیدا یەكەم گۆرانی بەناوی (رۆیی بەجێی ...

(كرمانجی خواروو 1920 – 1970) د. ژینۆ عەبدوڵـڵا * له‌ به‌شی كوردی / كۆلێژی زمانی زانكۆی سلێمانی و به‌سه‌رپه‌رشتی (پ.د. دڵشاد عه‌لی) گفتوگۆی تێزی دكتۆرای خوێندكاری خوێندنی باڵا (ئاسۆ عومه‌ر مسته‌فا) مامۆستا له‌ (به‌شی كوردی/ كۆلێژی په‌روه‌رده‌ و زمانی زانكۆی چه‌رموو) به‌ناونیشانی: ڕێچكه‌كانی گوتاری ڕه‌خنه‌ی شیعریی له‌ ئه‌ده‌بی كوردیدا (كرمانجی خواروو 1920 – 1970) ئه‌نجام دراو به‌پله‌ی زۆرباشه‌ی باڵا په‌سه‌ند ...

لەدووتووێی 285 لاپەڕەدا رۆمانی (دایکم کاتێک یادی کاڵ دەبێتەوە) چاپ و بڵاوکرایەوەو کەوتە بەردەستی خوێنەرانی. ئەم رۆمانە نووسینی (تاهیر بن جەللون)ەو هەڵکەوت عەبدوڵڵا کردوویەتی بەکوردی، یەکێکی ترە لەبڵاوکراوەکانی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم و ئێستا لە بەشی فرۆشتنی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەمیش دەست دەکەوێت. لەبەشێکی رۆمانەکەدا هاتووە: دایکم لە کاتی نەخۆشکەوتنییەوە، گۆڕاوە بۆ بوونەوەرێکی سیسەڵەی بچکۆلەی یاد کاڵەوەبوو. ئەو ...

ستالینیزم. ئەم دەستەواژەیە زۆر شتمان بیردەهێنێتەوە، بەڵام ئاسایی «گاڵتە»مان بیرناهێنێتەوە. ئەم زاراوەیە ئەمڕۆ هاوتایە لەگەڵ كۆنترۆڵی دڕندانە و رەهای حكومەتێك كە بوارێك بۆ ژیانی شاد و بیركردنەوە بە شێوەیەكی دیكە ناهێڵێتەوە. لەگەڵ ئەمەشدا، بەپێی دەفتەری بیرەوەرییەكان و یاداشتە بێشومارەكان و تەنانەت ئەرشیفەكانی خودی حكومەت، تەنانەت لە زەمانی حكومەتی خوێنڕێژی ستالین و ژیانی تۆقێنەر لە ئۆردۆگای بێگار یان كاری زۆرەملێ كە ...

عەبدوڵڵا تاهیر بەرزنجی مشتێك پەپوولە یەكێكە لە كۆمەڵە شیعرەكانی شاعیری عیراقی عەبدولعەزیم فنجان، هاوڕێی شاعیر و نووسەر تەیب جەبار وەریگێڕاوە، كارێكە دەبێت بەوەی تاڕادەیەك خوێنەر لە رێگەیەوە، لە ئەزموونی فنجان نزیكبێتەوە. هەرچەندە ئەم شاعیرە لە كۆتایی حەفتاكانی سەدەی رابردووەوە دەنووسێت، بەڵام زیاتر لە نەوەدەكانی هەمان سەدەدا دەركەوتووە و ئێستایش لە نێو شیعری عیراقیدا بێ‌ گویدان بە كۆدەنگیی، شیعر دەنووسێت و ...

گەلێك شاعیر و نووسەر هەن لە بەرانبەر ئەوینی ژناندا بەجۆرێك دەنوشتێنەوە كە خوێنەرەكانیان هیچ كات باوەڕ ناكەن، بەڵام دەردی ئەوینداری و تیری عەشق لەسەر دڵی هەر كەسێك چەقی بێت ژانی مەرگی بردووەتە دڵەوە، نەك هەر ئەدیب و نووسەران زۆرجار دیكتاتۆرەكانیش كەوتوونەتە داوی عەشقەوە بەجۆرێك بچووك بوونەتەوە، بەجۆرێك نوشتاونەتەوە، كە هەرگیز باوەڕپێكراو نەبووە. دەردی ئەوینداری گەلێك پیاوی مەزنی شێت و شەیدا ...