ئەدەب – سێبەر و سایە

یه‌كێك له‌ ناوه‌ ئاشناو دیاره‌كانی ناو دونیای نووسینی كوردی، كه‌ ساڵانێكه‌ به‌ به‌شداری له‌ بابه‌ته‌ فكری و كۆمه‌ڵایه‌تی و ئه‌ده‌بیه‌كاندا، جێده‌ستی دیاره‌و زۆربه‌مان به‌رهه‌مه‌كانی ده‌خوێنینه‌وه‌، نووسه‌ر و رۆماننووس ئیسماعیل حه‌مه‌ئه‌مین-ه‌ كه‌ خاوه‌نی چه‌ند رۆمانێكه‌ و دیارترینیان رۆمانی -ئه‌ودیوو سنوور، باڵه‌فڕه‌ به‌نێو دارستانه‌كانی مانگدا-یه‌ كه‌ ساڵی (2011) بڵاوكرایه‌وه‌، له‌م دیداره‌دا نووسه‌ر ده‌رباره‌ی چه‌ن ۆرسێكی تایبه‌ت به‌م رۆمانه‌ ده‌دوێنین. (1-2) سازدانی: شاخه‌وان ...

هۆشمه‌ند قادر هه‌ورامانی 2-2 کۆتایی له‌ به‌شی یه‌كه‌می ئه‌م نووسینه‌دا باسمان له‌ مه‌زنی و سه‌لیقه‌ی له‌بن نه‌هاتووی صه‌یدی هه‌ورامی كرد له‌وه‌ی كه‌ چۆن له‌به‌ردێكی بی جووڵه‌ و بی هه‌ست كاره‌كته‌رێكی جوان و به‌ ئه‌زموون دێنێته‌ر قسه‌ و له‌ رێگه‌ی ئه‌وه‌وه‌ ته‌واوی به‌سه‌رهاته‌كانی ناو داستانی چیرۆكه‌ شیعرییه‌كانمان بۆ ده‌گێڕێته‌وه‌، له‌ به‌شی یه‌كه‌مدا كاره‌كته‌ری به‌رد به‌ردێكی ئاسایی و سروشتی بوو كه‌ وه‌ك ...

به‌ درێژایی مێژوو چیرۆكنووسان هه‌میشه‌ ره‌گه‌ز و بنه‌مای تایبه‌تیان بۆ خوڵقاندن و رێكخستنی چیرۆك به‌كارهێناوه‌. ئه‌وه‌ هونه‌ری نووسه‌ره‌ كه‌ له‌ رێگه‌ی ئه‌م ره‌گه‌زانه‌ و داهێنان و زه‌وق و سه‌لیقه‌ی هونه‌ریی خۆیه‌وه‌ په‌یام و ئامانجی دروستكه‌ر به‌خوێنه‌ر ده‌گه‌یه‌نێت. له‌لایه‌كی دیكه‌وه‌، خوێنه‌ر چێژێكی زۆر له‌وه‌ ده‌بینێت كه‌ له‌گه‌ڵ ره‌وتی گێڕانه‌وه‌ی چیرۆكدا ته‌جره‌به‌ی ده‌كات. ئه‌و ته‌جره‌به‌یه‌ی كه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌ كاره‌كته‌ر و كات و ...

ئه‌سعه‌د عه‌زیز محه‌مه‌د هه‌ر كاتێك بڕۆیتشمایه‌ بۆ سه‌نته‌ری رۆشنبیری له‌ هۆڵی كتێبخانه‌كه‌دا به‌ته‌نیشتی ده‌رگاكه‌وه‌ تابلۆیه‌كی جوان سه‌رنجمی راده‌كێشا و چه‌ند ساتێك له‌ تابلۆكه‌ راده‌مام، هه‌ر جارێك بگه‌یشتمایه‌ته‌ ئاستی ئه‌و تابلۆیه‌، هه‌ڵوێسته‌یه‌كم ده‌كرد و بێده‌نگییه‌ك جه‌سته‌می له‌ جووڵه‌ ده‌خست و بیر و هۆشم به‌هێڵكاری و ره‌نگڕێژی ئه‌و تابلۆیه‌وه‌ گرێده‌دا، بینینم زۆر به‌ قوڵایی تابلۆكه‌دا شۆڕ ده‌بووه‌وه‌، له‌ ژێر تابلۆكه‌دا به‌خه‌تێكی جوان ...

ئه‌رده‌ڵان عه‌بدوڵڵا یه‌كێك له‌ كاره‌ جوانه‌كانی لیۆ تۆڵستۆی نووسه‌ری ناوداری روسیا، رۆمانی (سۆناتای خاچ)ه‌. ئه‌م كاره‌ی تۆلستۆی، له‌ ‌ته‌مه‌نی 63 ساڵیدا، له‌ 26 ئۆگوستی 1889 له‌ گوندی Jasnaja Poljana نزیك مۆسكۆ نووسیویه‌تی، لێ هه‌ر زوو سه‌رۆكی كڵێسای مه‌زنی ئارتۆدۆكسی روسیی له‌ پتریسپۆرگ، ئاگاداری ناوه‌ڕۆكی چیرۆكه‌كه‌ كرایه‌وه‌. ئه‌ویش یه‌كسه‌ر فه‌توای له‌ ‌دژی ئه‌م رۆمانه‌‌ ده‌ركرد و پاشانیش له‌ ته‌واوی روسیادا قه‌ده‌غه‌كرا. ...

عه‌بدولڕه‌حمان فه‌رهادی گەر تۆ نەبای سەرەتای ھەموو بەھاران سەوزایی لە گیا دەتۆرا لە ھاوینا قرچە گەرمایی نەدەما گڕ قەت کڵپەی نەدەبینی ئاسۆ بێ زەردەپەڕ دەما پاییز ڕەنگە نارنجییەکەی لە گەڵا و گوڵ دەسەندەوە شنە و شەماڵ ئاوازیان دەبوو بە نووزە بای وەشت قژی ئاڵۆزی درەختی ھیچ ڕۆژێ شانە نەدەکرد زستان خاڵی دەبوو لە تەم باوبۆرانمان نەدەبینی ئاسمان سیمای ھەڵدەبزڕکا بزر ...

کەژاڵ ئەحمەد ژیانم لە عەممان بنێشتم لەدەمی غوربەتدا و مۆزەخانەی داخراوم لەکوردستان. ماوەیەکی زۆرە دوورم کەچی ئێستایش سیحری چاو و زەنگی ناوم وادەکەن گوڵئەستێرە لەشەوی شارەکانمدا بگەڕێن بێباکم وەکو بێباکیی کە وەڕین خۆی بەغیابیشم دەوەڕێ ! وەک سنەوبەرێکی بەرزم دەستی سڵاوم داناگرم لەڕووی بەردێکیشدا ئەگەر تێمبگرن. دەمەوێت بڵێم ئەوینداریی ئەمەیە دەتوانین فێرببین! من ئێستا باخەکانی خەیاڵم لەشینن ھەموو رۆژ مردنم ...

جێهێشتن كفرێكه‌ شێرپه‌نجه‌، ئه‌م هه‌واڵه‌ خه‌یاڵم لێ ده‌كاته‌وه‌، ده‌یباته‌وه‌ ناو دێڕی‌ جۆگه‌یه‌كی‌ سه‌هۆڵین، تاسه‌رما بیسمێ..تامه‌حه‌به‌ت بێ ئاگردان له‌رز ڕه‌نگكا..تامیهره‌بانی‌ بدڕێ له‌چاڵی‌ فیراقا… شتێك هه‌یه‌ بێده‌نگی‌،له‌لای‌ ڕۆحمه‌وه‌ شاڵاوی‌ نه‌عره‌ته‌ شتێك هه‌یه‌ سكوتی‌ ئه‌به‌دی‌،له‌لای‌ دڵمه‌وه‌ سێگۆشه‌ی‌ فه‌رته‌نه‌ هه‌موومان قفڵێك ده‌كه‌ین به‌یه‌خه‌ی‌ ڕابردووا من به‌سه‌ری‌ (با) دا ده‌كه‌م ،كه‌نه‌یتوانی‌ دڵم فێری‌ فڕینكا تۆ فێرت كردم و له‌ناو ئاوه‌دانی‌ (با) دا ونتكرد!! (با) چ ...

پ.د.زاهیر لەتیف كەریم هاوشێوەی گۆگڵ و فلۆبیر و تۆڵستوی و كافكا و هێمنگوای، عیززەدین موستەفا ڕەسوڵ هەمیشە هەوڵیداوە ئاوێنەیەكی ڕاستەقینەی دۆخە سیاسی و فیكری و ئەدەبی و ئابوورییەكانی كۆمەڵگابێت. كاراترین چەك بۆ چارەسەری كێشە و گەندەڵییە سۆسیۆڵۆژی و فیكرییەكانیش ڕەخنە بوو. ئەمەش لەكاتێكداو بەئاشكرا دەیبینی كۆمەڵگا ڕووبەڕووی چەندین گرفت و مەسەلەی هەستیاری فیكری و سیاسی بۆتەوە، لەسەر ئاستی دەرەكی و ...

ڤینۆس فایه‌ق یه‌كێكه‌ له‌ ژنه‌ نووسه‌ره‌ دیاره‌كانی بواری ئه‌ده‌بی كوردی، له‌ ماوه‌ی پێشوودا چ له‌ بواری شیعر یان رۆماندا، كۆمه‌ڵێك به‌رهه‌می نووسیوه‌. ئێمه‌ له‌م دیداره‌ تایبه‌ته‌دا، كۆمه‌ڵێك پرسی ئه‌ده‌بی له‌گه‌ڵدا باس ده‌كه‌ین، به‌و ئامانجه‌ی كه‌ زیاتر نووسه‌ر به‌ خوێنه‌ران بناسێنین. سازدانی : ئەردەڵان عەبدوڵڵا *ماوه‌یه‌كی زۆره‌ خه‌ریكی شیعر نووسینی، یه‌كێك له‌و دیوانانه‌ی كه‌ من خوێندومه‌ته‌وه‌، دیوانی « ئاخه‌رین سامورای»یه‌، با ...