ئەدەب و هونەر

جه‌مال نوری ئه‌گه‌ر بۆ چۆنێتی ته‌وزیفكردنی وشه‌ی ته‌نز بگه‌ڕێین له‌ ناو ئه‌ده‌بی كوردیدا ده‌بینین ئه‌ده‌به‌كه‌مان له‌ ئاست ئه‌م ژانره‌ی ئه‌ده‌بیاتدا خۆی هێشتا پێی نامۆیه‌ و به‌وردی بۆی نه‌گه‌ڕاوه‌ و له‌ناو لاپه‌ڕه‌كانی ئه‌ده‌بیشدا باوه‌شی بۆ نه‌كراوه‌ته‌وه‌. ئه‌گه‌ر كه‌سانێك هه‌بن پێیان وابێ ته‌نز كتومت ده‌كاته‌ هه‌جوو، ئه‌وا به‌ هه‌ڵه‌دا چوون، چوون هه‌جوو واته‌ داشۆرین له‌ناو ئه‌ده‌بیاتی گه‌لانی ناوچه‌كه‌شدا ره‌نگیداوه‌ته‌وه‌ و له‌ ئه‌ده‌بی ...

دانا عه‌سكه‌ر رۆمانی یاداشنامه‌، یاخود بیۆگرافیی كه‌سێتی، جۆرێكه‌ له‌ كاركردن له‌ناو ورده‌كاریی یاده‌وه‌ریی كه‌سێتی خه‌یاڵ ئامێز، یاخود تێكه‌ڵكردنی یاده‌وه‌ریی كه‌سێتی فه‌نتازییه‌ به‌ یاده‌وه‌ریی كرده‌یی و مه‌جازییه‌وه‌. جیاوازی ئه‌م جۆره‌ نووسینانه‌ له‌گه‌ڵ یاده‌وه‌ریی گشتیی، ره‌هه‌ندی فه‌نتازیی و ته‌كنیكی و هونه‌ری نووسینی هه‌یه‌، كه‌ ئه‌وه‌ی دیكه‌یان ره‌هه‌ندی دیكۆمێنتاریبوونێكی كرده‌یی مێژوویی هه‌یه‌. ئه‌م جۆره‌ له‌ نووسین، هه‌وڵێكه‌ بۆ به‌ فه‌نتازیاكردنی واقیع، واتا نووسه‌ر ...

عه‌زیز نه‌سین له‌ عه‌ره‌بییه‌وه‌: کوردەوان محەمەد سەعید مانگایه‌ك به‌ هه‌ڵه‌داوان خۆی گه‌یانده‌ به‌رده‌م كۆشكی سوڵتان و به‌ سه‌رۆكی ده‌رگاوانه‌كانی وت: به‌ سوڵتان بڵێن ده‌مه‌وێ چاوم پێی بكه‌وێ. ده‌رگاوانه‌كان ویستیان ده‌ری بكه‌ن، به‌ڵام ده‌ستی كرد به‌ بۆڕه‌ بۆڕ و وتی: ئه‌م ده‌رگایه‌ به‌رناده‌م تا سوڵتان نه‌بینم. سه‌رۆكی ده‌رگاوانه‌كان كه‌سێكی نارد بۆ لای سوڵتان تا پێی بڵێ مانگایه‌ك له‌ ره‌عیه‌ته‌كه‌ی خۆی داوا ...

سیسرکی خەونبین ئوگۆستۆ مۆنتێرۆسۆ رۆژێ لە رۆژان سیسرکێک هەبوو ناوی جۆرج سامسا بوو، خەوی بینی کە سیسرکێکە ناوی کافکایە، ئەو کافکایەی کە خەوی بینی نووسەرێکە چیرۆکێکی لەبارەی کارمەندێکەوە نووسیوە ناوی جۆرج سامسایە، کە خەوی بینی بووە بە سیسرک . دایناسۆر کە خەبەری بووەوە دایناسورەکە هێشتا هەر لەوێدا بوو . شەشەکەی تر دەگێڕنەوە، چەند ساڵێک لەمەوبەر کونەپەپوویەک لە وڵاتێکی دوور دەژیا، ...

گۆچان خالید حه‌بیب ئه‌لڕاوی خاوه‌نی كارگه‌ی خشت‌ و بلۆكه‌كه ،‌ گوێدرێژه‌كه‌ی گرت ‌و ده‌ستی به‌ ملیدا هێنا، پاشان به‌ هێواشی رایكێشا ‌و سه‌ری ماچكرد، كه‌وته‌ قسه‌: –هه‌ر ته‌نها تۆ لە تەکما به‌ دڵسۆزی ماوی، چونكه‌ تۆ داوای زیادكردنی كرێی رۆژانە ‌و بیمه‌ی كۆمەڵایه‌تی‌ و خانه‌نشینی ناكه‌یت، سه‌ر به‌ هیچ سه‌ندیكایه‌كیش نیت. كرێكاره‌ ماندووه‌كان وه‌ستان و دەستیان لەکار هەڵگرت، هه‌موویان فرمێسكی ...

ئه‌مه‌ی لێره‌دا ده‌یخوێنینه‌وه‌ چاوپێكه‌وتنێكی ئه‌لبیر كامۆ (1913-1960) یه‌ له‌گه‌ڵ ژان كلود بریسو (1944-2019) چیرۆكنووس و ره‌خنه‌گری فه‌ره‌نسی. له‌ فارسییه‌وه‌: محه‌مه‌د كه‌ریم *له‌ چ قۆناغێكی ژیانی خۆتدا به‌ شێوه‌یه‌كی روون و ئاشكرا په‌یت به‌ توانای خۆت برد وه‌كو نووسه‌رێك؟ –له‌وانه‌یه‌ وشه‌ی توانا لێره‌دا زاراوه‌یه‌كی گونجاو نه‌بێت. له‌ ده‌وروبه‌ری حه‌ڤده‌ ساڵیدا حه‌زم ده‌كرد ببمه‌ نووسه‌ر و له‌ هه‌مانكاتدا به‌ شێوه‌یه‌كی ته‌مومژاوی تێگه‌یشتم ...

ئه‌نریك ئه‌ندرسن ئه‌مبێرت ئه‌نه‌له‌یز و وه‌رگێڕانی: یوسف عزه‌دین كورته‌ ئه‌نه‌له‌یزێكی تێكستی فڕینی پیدرۆ له‌ بێكۆتادا (نووسه‌ر ئه‌وه‌ ده‌نووسێت كه‌ ده‌توانێت و خوێنه‌ریش ئه‌وه‌ ده‌خوێنێته‌وه‌ كه‌ ده‌یه‌وێت) بۆرخیس. ئه‌م تێكسته‌ گێڕانه‌وه‌ی نووسه‌ری ئه‌رژه‌نتینی ئه‌نریك ئه‌ندرسن ئه‌مبێرت، به‌سه‌رهاتی ئه‌و پیاوه‌یه‌ كه‌ با له‌گه‌ڵ خۆی بردی، تێكستێكه‌ ده‌یه‌وێت قه‌ناعه‌تت پێبكات كه‌ هه‌ر به‌ راستی كه‌سێك هه‌یه‌ و ناوی پیدرۆیه‌ و پاش تووش بوونی ...

ئه‌ستێره‌یه‌كی گه‌شاوه‌ی دنیای موزیك پیر بۆلێزه‌. پیر بولێز Pierre Louis Joseph Boulez « ئاوازدانه‌ری مه‌زنی جیهان، ئه‌فسانه‌ی موزیكی جیهانی، موزیسیانی كلاسیكی، ئه‌و پیاوه‌ بلیمه‌ته‌ی دیاریی دوای جه‌نگی خوێناوی جیهانی بوو بۆ مرۆڤایه‌تی و بۆ جیهانی موزیك. ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ بلیمه‌ته‌ی توانی له‌ جیهانی دوای جه‌نگ و سه‌رده‌می تازه‌دا جێگای خۆی بكاته‌وه‌ به‌ ئاوازه‌كانی سه‌رنجی جیهانی بۆ خۆی‌ راكێشا. به‌جۆرێك تاوه‌كو ئه‌مڕۆ ...

رەوەز جەبار ئه‌لیزابێس تایلۆر ئه‌و خانمه‌ شۆخوشه‌نگه‌ به‌ڕه‌گه‌ز جووله‌كه‌یه‌ی جیهانی سینه‌مایه‌، خاوه‌نی دووچاوی شینی ئاسمانی بوو. خانمێكی جوان و نازه‌نینی سه‌رده‌مه‌كه‌ی خۆی بووه‌. له‌ پاڵ ئه‌و جوانییه‌دا ئه‌كته‌رێكی دیار و ناسراوی جیهانی سینه‌مابوو. له‌ ئه‌زموونی سینه‌مادا توانا‌یه‌كی باشی هه‌بووه‌. به‌و رۆڵه‌ی له‌ فیلمی كلیۆپاترادا بینی له‌ ساڵی 1963 ناوبانگێكی باشی په‌یداكرد و بوو به‌ ئه‌ستێره‌یه‌كی گه‌شی جیهانی سینه‌ما. ئه‌م خانمه‌ ...

كورتیله‌چیرۆك یان چیرۆكی كورت كورت زۆرجار وه‌رگێڕانی ئه‌م زاراوانه‌یه‌: (postcard fiction), (flash fiction), (short short story), (micro fiction),(sudden fiction). كه‌ هه‌ریه‌كه‌ له‌م زاراوانه‌ خاسییه‌تی تایبه‌تی خۆیان هه‌یه‌. كورتیله‌چیرۆك به‌ چیرۆكێكی زۆر كورت ده‌گوترێت كه‌ بریتییه‌ له‌ یه‌ك لاپه‌ڕه‌ ته‌نانه‌ت چه‌ند وشه‌ یان چه‌ند دێڕێكه‌. كورتیله‌چیرۆك له‌ پلۆتێكی سه‌ره‌تاییش كه‌ بۆ نووسینی رۆمانێك یان كورته‌چیرۆكێك له‌ مێشكی نووسه‌ردا فۆرمه‌ڵه‌ ده‌بێت كورت ...