ئەدەب و هونەر

تارا فارس سپێده‌یه‌، به‌ده‌م ته‌قه‌و ره‌قه‌ی قۆری و پیاڵه‌كه‌ی دایكمه‌وه‌ خه‌به‌رم ده‌بێته‌وه‌، له‌گه‌ڵ باوكم لای ئاگردانه‌كه‌ دانیشتوون و سه‌رگوزشته‌ی رابردوو ده‌گێڕنه‌وه‌. گوایه‌ شه‌وی رابردوو به‌فرێكی زۆر باریوه‌. گوێم لێیه‌ باوكم ده‌ڵێت: « به‌ ناشكوری نه‌بێت ئه‌مه‌ كه‌ی زستانه‌، زستانی ساڵان فریای به‌فر ماڵین نه‌ده‌كه‌وتین، دار و به‌رد ده‌بوو به‌ شه‌خته‌. من كه‌ هێشتا له‌ جێگه‌كه‌م نه‌هاتوومه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ جوان گوێم شل ...

عەلی مستەفا ده‌مه‌و ئێواره‌یه‌كی دره‌نگ گه‌ڕامه‌وه‌ لادێ، لادێیه‌كی نه‌شمیل و سه‌رنجڕاكێش، هه‌میشه‌ باوه‌شی بۆ رۆژئاوابوون كراوه‌یه‌، له‌ چوار وه‌رزی ساڵدا به‌رده‌وام به‌ده‌م باخچه‌ و چه‌می ئاواییه‌وه‌ پێده‌كه‌نێت. ئه‌م لادێیه‌، پاڵی وه‌گردۆلكه‌یه‌كه‌وه‌ داوه‌ و له‌وه‌ته‌ی هه‌یه‌ یاده‌وه‌ری ده‌نووسێته‌وه‌، ئارمه‌وانی سه‌روو له‌وه‌ته‌ی هه‌یه‌ پێده‌كه‌نێت و ژیان ده‌به‌شێته‌وه‌. سه‌روبه‌ندی رۆژئاوابوونێكی دره‌نگ بوو گه‌یشتمه‌وه‌ لادێ، هێدی هێدی به‌ رێگای گۆمگێدا شۆڕ بوومه‌وه‌، به‌ده‌م خه‌یاڵ ...

دوای وه‌رگێڕانی رۆمان و چیرۆكه‌كانی له‌ نێو خوێنه‌رانی كرمانجی خواروودا ناسرا، حه‌لیم یوسف یه‌كێكه‌ له‌ نووسه‌ره‌ دیار و ناسراوه‌كانی رۆژئاوای كوردستان. خه‌ڵكی عاموودێی رۆژئاوای كوردستانه‌ و ئێستا له‌ ئه‌ڵمانیا نیشته‌جێیه‌. له‌م چاوپێكه‌وتنه‌ تایبه‌ته‌دا وه‌ڵامی پرسیاره‌كانی ئه‌ده‌ب و هونه‌ری كوردستانی نوێ ده‌داته‌وه‌. سازدانی: فەرهاد چۆمانی *ئێمه‌ی خوێنه‌رانی كرمانجی خوارو حه‌لیم یوسفمان له‌ سایه‌ی وه‌رگێڕانی رۆمانی «كاتێك ماسییه‌كان تینوو ده‌بن»ه‌وه‌ ناسی دواتر ...

سه‌دیق سه‌عید رواندزی شیعر چییه‌؟ یه‌كێك له‌و پرسیارانه‌ی به‌درێژایی مێژوو، وه‌ڵامێكی لۆژیكی و بابه‌تی و ماناداری نییه‌. به‌و پێیه‌ی هه‌میشه‌ شیعر وه‌ك ژانرێك له‌ ده‌ره‌وه‌ی پێناسه‌كردن ده‌بینرێت. ته‌نانه‌ت خودی شاعیرانیش له‌ ئه‌زموونی شیعریی خۆیاندا، هه‌میشه‌ خۆیان له‌و پرسیاره‌ ده‌بوێرن. ژان كۆكتۆی شاعیر و هونه‌رمه‌ندی ئینگلیز، دوای ساڵانێك له‌ نووسینی شیعر دواجار گوتی: (شیعر پێداویستییه‌كه‌ خۆزگه‌ ده‌مزانی بۆ) گه‌لێك جار پێناسه‌ی ...

ئەدەب و هونەر جه‌سیكا تاندی ئه‌كته‌ری به‌ریتانی یه‌كێكه‌ له‌و ئه‌كته‌رانه‌ی به‌هۆی‌ ئه‌و رۆڵه‌ جوانانه‌ی له‌ فیلمه‌كاندا بینیوێتی چه‌ند خه‌ڵاتێكی به‌ده‌ستهێناوه‌، له‌ هه‌موویان گرنگتر خه‌ڵاتی ئۆسكاره‌ كه‌ بۆ رۆڵی باشترین ئه‌كته‌ر له‌ فیلمی «گه‌یاندنی خاتوو دایزی» به‌ده‌ستی هێناوه‌. ئه‌م ئه‌كته‌ره‌ له‌و ته‌مه‌نه‌ زۆره‌ی تیا ژیاوه‌. به‌ هه‌شتا و پێنج ساڵ ته‌مه‌نه‌وه‌ توانیوێنی به‌و رۆڵانه‌ی بینیویه‌تی له‌ جیهانی به‌رینی سینه‌مادا جێگای خۆی‌ ...

ته‌یب جه‌بار هونه‌ر چییه‌؟ و چۆن پۆلین ده‌كرێت؟ وه‌ڵامی ئه‌م دوو پرسیاره‌ تاكو ئێستا جێگای مشتومڕه‌. سه‌دان ساڵه‌ چه‌ندین بیرمه‌ند و فه‌یله‌سوف له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته‌ مشتومڕیانه‌ و نه‌گه‌یشتوونه‌ته‌ دوا وه‌ڵامی یه‌كلاكه‌ره‌وه‌. هه‌ریه‌كه‌ و به‌پێی بیروبۆچوون و ئیجتیهادی خۆی رای له‌سه‌ر ده‌ربڕیوه‌. بۆیه‌ ئێمه‌ش له‌م نووسینه‌دا هه‌وڵده‌ده‌ین هه‌ندێ پێناسه‌ و جۆری پۆلینی هونه‌رتان پێشكه‌ش بكه‌ین له‌ كۆتاییشدا راو بۆچوونی خۆمانتان بۆ ...

كامۆ حه‌وێزیی‌ كۆمه‌ڵه‌چیرۆكێكی عه‌زیز مه‌حمود پوور. له‌ گوتارێكی‌ پێشوودا باسمان له‌و بۆشاییه‌ گه‌وره‌یه‌ كرد، كه‌ له‌ چیرۆكی‌ كوردیدا هه‌یه‌، ته‌نانه‌ت له‌ ده‌ ساڵی‌ رابردوودا چیرۆكی‌ كوردی خه‌ریكه‌ پاشه‌كه‌شه‌ ده‌كات، كاری‌ وه‌رگێڕان و نووسینی‌ رۆمان، به‌شێوه‌یه‌كی‌ نیمچه‌ گشتیی‌ خه‌ریك بوو، چیرۆكی‌ كوردی‌ له‌ناوببات، به‌ڕاده‌یه‌كی‌ زۆر به‌تایبه‌ت لای‌ چاپخانه‌كان گرنگی پێ‌ نه‌ده‌درا، وه‌ك چۆن ماوه‌یه‌ك به‌هه‌ر پاساوێك بێت شیعریان چاپ نه‌ده‌كرد، به‌م ...

ئیڤا دێر* له‌ فارسییه‌وه‌: محه‌مه‌د كه‌ریم وه‌كو هه‌موو رۆژێكی دیكه‌ چووم بۆ لای (لویز) بۆ ئه‌وه‌ی قاوه‌كه‌م بخۆمه‌وه‌ و رۆژنامه‌ بخوێنمه‌وه‌. (لویز) له‌ ته‌نیشت مه‌یدانی (سان ئیپفر) كه‌ مه‌یدانێكی ئارام و بژوێنی ناوه‌ڕاستی شاره‌، رێستۆرانتێكی بچووك به‌ڕێوه‌ ده‌بات. شه‌قامه‌كانی ناوه‌ڕاستی شار زۆر باریكن، بۆیه‌ ناتوانن ئوتومبیلی زۆر له‌ خۆبگرن. ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هۆی خۆشحاڵیی لات و بێ ئیشه‌كانی ئه‌م به‌شه‌ی شار. ...

هونه‌ری» Impressionism» ئینتیباعی قوتابخانه‌یه‌كی هونه‌رییه‌ له‌ سه‌ده‌ی نۆزده‌دا له‌سه‌ر ده‌ستی كۆمه‌ڵێك هونه‌رمه‌ندی داهێنه‌ر هاته‌ ئاراوه‌. ئه‌م شێوازه‌ له‌ هونه‌ری شێوه‌كاریدا كه‌ له‌ ناوی تابلۆیه‌كی هونه‌رمه‌ندی فه‌ره‌نسی كلۆد مۆنییه‌وه‌ هاته‌ كایه‌ی هونه‌ره‌وه‌ و كۆمه‌ڵێك هونه‌رمه‌ند له‌و بواره‌دا داهێنانیان كرد به‌ تابلۆ ره‌نگاو ره‌نگه‌كانیان كه‌ گرنگیان به‌ ره‌نگ ئه‌دا. ئه‌م شێوازه‌ له‌ هونه‌ر نه‌قڵكردنی راسته‌وخۆی واقیعه‌ له‌ سروشته‌وه‌. له‌ پێشڕه‌وانی ئه‌م هونه‌ره‌ ...

وه‌رگێڕانی رۆمانی دادگایی-كافكا له‌لایه‌ن عه‌لی ئه‌سغه‌ر حه‌داده‌وه‌ كه‌ له‌لایه‌ن ده‌زگای چاپ و په‌خشی (ماهی)یه‌وه‌ (له‌ ئێران) چاپ و بڵاوكراوه‌ته‌وه‌، رووداوێكی گرنگ بوو له‌ بواری وه‌رگێڕانی رۆمانی بیانیدا. پێش ئه‌مه‌ش چه‌ند وه‌گێڕانێكی تری رۆمانی دادگایی بڵاوكرابۆوه‌، به‌ڵام، وه‌رگێڕانه‌كه‌ی عه‌لی ئه‌سغه‌ر حه‌داد یه‌كه‌م وه‌رگێڕانی ئه‌م رۆمانه‌یه‌ له‌ ده‌قه‌ ئه‌ڵمانییه‌كه‌یه‌وه‌. به‌ هه‌مانشێوه‌ وه‌رگێڕانی به‌رهه‌مه‌كانی تری كافكا له‌لایه‌ن ئه‌م وه‌رگێڕه‌وه‌ به‌شێوه‌ی هه‌ڵبژارده‌یه‌ك له‌ دوو ...